Van Uitgeverij Arbeiderspers en van vertaler Jan van der Haar is “Het bal in het Kremlin” uitgekomen. Een wat onbekender werk van de bekende Italiaanse schrijver Curzio Malaparte. Een non-fictief journalistiek werk dat leest als een roman. Malaparte was een Italiaanse journalist. Een bijzonder man die in eerste instantie lid was van de fascistische Italiaanse partij. Totdat het hem te gortig werd en hij zijn lidmaatschap weer opzegde. Iemand die de confrontatie en uitdagingen niet schuwt. Hij deed verslag van de gruwelijkheden van WOII in zijn bekendere boek “Kaputt” dat alweer een tijd geleden uitkwam in Nederland.
Communistische Sovjet
In dit boek neemt hij ons mee naar de Sovjet-Unie van Stalin. De communistische revolutie is alweer even geleden en inmiddels heeft zich een nieuwe high society gevormd. In deze kringen beweegt de journalist zich en neemt hij ons mee in zijn culturele bespiegelingen. Iedereen wil van hem weten: hoe is het in Europa?
Malaparte heeft een soort wrede sympathie voor het communisme. Het trekt hem wel aan. Tegelijkertijd doet hij verslag van de lelijkheid en de decadentie van die communistische high society, waar mensen toch weer nieuwe manieren hebben gevonden om zich te onderscheiden. Om zich verheven te voelen boven anderen.
Uiteraard zou er in de communistische Sovjet helemaal geen high society mogen bestaan. Iedereen zou immers proletariër moeten zijn. Maar de tomeloze ambitie van sommigen, de teleurstelling in de revolutie van anderen hebben opnieuw hun plek gevonden. En deze staan tegenover de oude tsaristische adel die haar kostbaarheden verkoopt op straat en haar eigen taal blijft spreken.
Bespiegelingen
In het boek worden grote vragen niet geschuwd. Wat is het nut van de dood? Zo vraagt Malaparte aan verschillende van zijn personages. Moet je sterven voor anderen en een christelijke dood sterven in een communistische Sovjet? Of kun je sterven voor jezelf, zoals mensen in Europa eigenlijk al doen? Mensen in Europa zijn eigenlijk al meer geseculariseerd dan in de U.S.S.R, zo suggereert Malaparte eigenlijk. Ook worden Christus en God in allerlei dagelijkse, en vaak juist banale situaties uit de kast gehaald om zich af te vragen, ben jij dit? God lijkt toch overal aanwezig in de maatschappij die wordt gekenmerkt door angst. Angst voor Stalin, om het volgende slachtoffer te zijn. Malaparte is wellicht meer een filosoof dan een christen. Hij onderzoekt, vraagt door waar anderen stoppen en benoemt waar anderen zwijgen.
Opmerkzaam en poetisch
Malaparte is een opmerkelijk man. Een lefgozer die alle gruwelijkheden met open ogen tegemoet treedt en niet zo snel bang is om gefusilleerd te worden. Meer moeite heeft hij te worden geconfronteerd met mensen die hij lelijk vindt. Dat is dan weer bijzonder Italiaans, die behoefte om mooie dingen te vinden en de kwaliteit om die op te merken. Niet alleen in de beschrijvingen van kleding, schoeisel, glans op de huid of reflectie van de ogen, maar ook in de karakters van mensen. Genadeloos beschrijft Malaparte de ijdele Karakhan, de bizarre Florinski, het hoofd protocol van het Volkscommissariaat voor Buitenlandse Zaken. Teder is hij in zijn beschrijvingen van schrijvers Boelgakov en dichter Majakovski.
Intrigerende schrijver
Dat Malaparte een zeer intelligent man was, is zeker. Maar het moet een moeilijk man zijn geweest. Dat hij dweept met communisme en fascisme zij hem vergeven. Lastig blijf ik het vinden dat hij al die gruwelijkheden van zijn tijd heeft opgezocht. Hij zoekt voortdurend de grenzen op en daarmee haal je ook niet het beste naar boven in mensen. De oorlog, de fusillades zelf: het lijkt hem nauwelijks te deren.
Must Have!
Zijn boek is echter een schat voor het nageslacht en niet alleen voor de Italianisten onder ons: voor iedereen die wil weten over een (marxistische) adel in verval.
Curzio Malaparte | Het bal in het Kremlin | vertaling: Jan van der Haar | Arbeiderspers | ISBN 9789029506946
Je bestelt Het bal in het Kremlin via deze link.
