Da Vinci’s anatomische tekeningen

Leonardo da Vinci wordt de grootste kunstenaar van de Renaissance genoemd, wellicht zelfs aller tijden, en wordt erkend als een pionier in het begrijpen van de menselijke anatomie. De vroege anatomische studies van de kunstenaar waren bedoeld om zijn werk als schilder te ondersteunen, maar zijn anatomisch onderzoek zou later één van de belangrijkste onderdelen van Da Vinci’s wetenschappelijk werk worden. De tentoonstelling Leonardo Da Vinci: The Mechanics of Man laat ons zien hoe ongelofelijk nauwkeurig de anatomische tekeningen van deze Italiaanse alleskunner zijn.

Da Vinci’s anatomische tekeningen.

De tentoonstelling maakt gebruik van de nieuwste medische technologie om de hedendaagse relevantie van Leonardo’s anatomisch onderzoek te verkennen. Want hoe nauwkeurig en anatomisch correct waren Leonardo’s tekeningen nu echt? Leonardo onderzocht in totaal bijna 25 jaar lang de menselijke anatomie. In de winter van 1510-1511 ontleedde hij aan de Universiteit van Pavia twintig menselijke lichamen, samen met professor in de anatomie Marcantonio della Torre.

Leonardo legde zijn bevindingen vast in een manuscript van 18 vellen, waarin hij bijna ieder bot en de belangrijkste spiergroepen in het menselijk lichaam illustreerde, in meer dan 240 gedetailleerde tekeningen en meer dan 13.000 woorden met aantekeningen, vragen, en herinneringen voor zichzelf. De aantekeningen zijn natuurlijk geschreven in Da Vinci’s kenmerkende spiegelschrift dat enkel leesbaar was als er een spiegel voor gehouden werd, en de tekeningen zijn, we verwachten niet anders van Da Vinci, met hun anatomische precisie en complexe structuren vergelijkbaar met de moderne medische afbeeldingen.

Leonardo Da Vinci, De botten, spieren en pezen van de hand en spieren en pezen van het onderbeen en voet, c.1510-11 — De botten, spieren en pezen van de hand en spieren en pezen van het onderbeen en voet, c.1510-11

Leonardo da Vinci, De botten, spieren en pezen van de hand c.1510-11 en 3D afbeelding van een hand — De botten, spieren en pezen van de hand c.1510-11 en 3D afbeelding van een hand

Leonardo Da Vinci: The Mechanics of Man

De tentoonstelling Leonardo Da Vinci: The Mechanics of Man presenteert Leonardo’s tekeningen samen met afbeeldingen die gemaakt zijn met hypermoderne medische-beeldtechnologie, zoals 3D echografie, CT en MRI scans. Naast elkaar tonen deze afbeeldingen de vooruitziende blik van Leonardo, en de relevantie van de eeuwenoude tekeningen voor de 21e eeuwse anatomie. Leonardo produceerde bijvoorbeeld de eerste nauwkeurige weergave van de wervelkolom en tekende een kind in de baarmoeder. Laatstgenoemde tekening zal in de tentoonstelling getoond worden samen met een 3D echo.

Na Da Vinci’s dood bevond het manuscript zich lang tussen zijn persoonlijke papieren, waardoor Leonardo’s bevindingen eeuwenlang onbekend bleven. Zoals zoveel van zijn werk, had Leonardo de intentie de belangrijke verhandeling te publiceren, maar is dit er nooit van gekomen omdat hij werd afgeleid door nieuwe projecten. Waren zijn tekeningen gewoonweg te vooruitstrevend voor de tijd van Leonardo da Vinci of zouden ze, als ze direct door hem gepubliceerd waren, de kennis van anatomie in de Renaissance totaal hebben getransformeerd?

‘Leonardo Da Vinci: The Mechanics of Man’
The Queen’s Gallery, Palace of Holyroodhouse, Edinburgh
2 augustus – 10 november 2013

Bij de tentoonstelling wordt een gelijknamig boek uitgegeven met een reproductie van Leonardo’s manuscript.