• Home
  • Over Italië Uitgelicht
  • Samenwerken met Italië Uitgelicht
  • Contact
  • Blog
  • Nav Social Icons

  • Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Home
  • Reizen naar Italië
    • Autoroutes naar Italië
    • Auto huren in Italië
    • Zona Traffico Limitato, ZTL
    • Accommodaties
  • Regio’s
    • Noord-Italië
      • Emilia-Romagna
      • Friuli-Venezia Giulia
      • Ligurië
      • Lombardije
      • Piemonte
      • Trentino-Zuid-Tirol
      • Valle d’Aosta
      • Veneto
    • Midden-Italië
      • Lazio
      • Marche
      • Toscane
      • Umbrië
    • Zuid-Italië
      • Abruzzen
      • Basilicata
      • Calabrië
      • Campanië
      • Molise
      • Puglia
      • Sardinië
      • Sicilië
  • Steden
    • Noord-Italië
      • Bergamo
      • Bologna
      • Bolzano
      • Genua
      • Mantua
      • Milaan
      • Padua
      • Turijn
      • Venetië
      • Verona
    • Midden-Italië
      • Assisi
      • Florence
      • Lucca
      • Perugia
      • Pisa
      • Rome
      • Siena
      • Volterra
    • Zuid-Italië
      • Bari
      • Cagliari
      • Catania
      • Lecce
      • Napels
      • Palermo
      • Taormina
  • Reisroutes
  • Kunst & Cultuur
    • Italiaanse kunst
    • Architectuur
    • Geschiedenis
    • Tentoonstellingen
    • Italiaanse taal
    • Boekentips
  • Italiaanse keuken
    • Italiaanse recepten
    • Italiaanse producten
    • Italiaanse kookboeken
    • Koffie
    • Wijnen, drankjes en cocktails
    • Restaurants
  • Winacties
  • Contact
    • Over Italië Uitgelicht
    • Samenwerken met Italië Uitgelicht
  • Blog
  • Mobile Menu Widgets

    Zoeken

    Volg me op social media!

Italië Uitgelicht

Italië Uitgelicht

Hét online reismagazine over Italië!

  • Reizen naar Italië
    • Autoroutes naar Italië
    • Auto huren in Italië
    • Zona Traffico Limitato, ZTL
    • Accommodaties
  • Regio’s
    • Noord-Italië
      • Emilia-Romagna
      • Friuli-Venezia Giulia
      • Ligurië
      • Lombardije
      • Piemonte
      • Trentino-Zuid-Tirol
      • Valle d’Aosta
      • Veneto
    • Midden-Italië
      • Lazio
      • Marche
      • Toscane
      • Umbrië
    • Zuid-Italië
      • Abruzzen
      • Basilicata
      • Calabrië
      • Campanië
      • Molise
      • Puglia
      • Sardinië
      • Sicilië
  • Steden
    • Noord-Italië
      • Bergamo
      • Bologna
      • Bolzano
      • Genua
      • Mantua
      • Milaan
      • Padua
      • Turijn
      • Venetië
      • Verona
    • Midden-Italië
      • Assisi
      • Florence
      • Lucca
      • Perugia
      • Pisa
      • Rome
      • Siena
      • Volterra
    • Zuid-Italië
      • Bari
      • Cagliari
      • Catania
      • Lecce
      • Napels
      • Palermo
      • Taormina
  • Reisroutes
  • Kunst & Cultuur
    • Kunst & musea
    • Architectuur
    • Geschiedenis
    • Tentoonstellingen
    • Italiaanse taal
    • Boekentips
  • Italiaanse keuken
    • Italiaanse recepten
    • Italiaanse producten
    • Italiaanse kookboeken
    • Koffie
    • Wijnen, drankjes en cocktails
    • Restaurants
  • Winacties

Macht gaat door de maag; Bij de paus aan tafel

14 maart 2014 door Aniek Rooderkerken

Macht gaat door de maag; Bij de paus aan tafel

Voor de leden van belangrijke Italiaanse families die zich aan het Pauselijk Hof in Rome bevonden, zoals de Medici, Este en Gonzaga’s uit Florence, Ferrara en Mantua, moet het een genot zijn geweest om deel te nemen aan de banketten die door de paus werden gegeven. Zoals professor Rietbergen in de inleiding van het boek Bij de paus aan tafel. Culinaire cultuur in de renaissance en de barok stelt; “Zelfs in de Kerk at men graag, en veel. Het Nederlandse begrip ‘smulpaap’ is niet voor niets ontstaan.”

Aan het vijftiende eeuwse pauselijk hof bestond een overdadige voedselcultuur, ondanks de Christelijke soberheid die vraatzucht als een hoofdzonde beschouwde. Voor de representatie van de kerkvorst werden in Rome grootse eetfestijnen ingezet, waarvoor de culturele en financiële elite werd uitgenodigd en waarmee de paus aan de aanwezigen zijn onmetelijke macht toonde. Want ook macht gaat door de maag.

De Bruiloft van Kana, Paolo Veronese, 1562
Bij de paus aan tafel. De Bruiloft van Kana, Paolo Veronese, 1562
De Bruiloft van Kana (detail), Paolo Veronese, 1562
De Bruiloft van Kana (detail), Paolo Veronese, 1562

Keukenmeesters

Hoe deze weelderige banketten eruit zagen en hoe al die heerlijke spijzen smaakten kunnen wij lezen in de ‘kookboeken’ van Bartolomeo Sacchi ( ? – ? ) en Bartolomeo Scappi (1500? – 1577), waarin zij de eetcultuur en eetregels van pauselijk Rome beschreven en de lezer voorzagen van tal van receptuur.

Bartolomeo Sacchi was afkomstig uit een arme Noord-Italiaanse familie maar wist zich omhoog te werken op de maatschappelijk culturele ladder. Hij verkreeg een positie aan het pauselijk hof, al moest hij hier net als anderen een flinke som geld voor neerleggen, en ontmoette hier de “cuoco secreto” Martino de’Rossi, de persoonlijke kok van paus Paulus II. De’Rossi had in de keukens van vele vooraanstaande families gewerkt en voor de paus organiseerde hij gigantische maaltijden waarbij honderden personen genoten van weelderige spijzen. Om aan te geven hoe enorm de banketten moeten zijn geweest; voor een maaltijd aan de vooravond van de Vasten in 1466 zou hij onder andere 3100 parmezaanse kazen en 8600 eieren besteld hebben. De indrukken die Bartolomeo Sacchi opdeed aan deze luxueuze banketten, beschreef hij in zijn Liber de arte coquinaria, ‘Boek over de Kook-Kunst’.

Platina (de bijnaam van Bartolomeo Sacchi) liet in 1474 zijn De honesta voluptate et valitudine ‘Over eerlijke genoegens en een goede gezondheid’ printen, en noemt Sacchi hierin een ‘Prins der Keukenmeesters, van wie ik de kunst van het koken geleerd heb’. In zijn kookboek, het eerste gedrukte kookboek ter wereld, geeft Platina de lezer uitleg hoe het hof van Rome zich voedde. Voor de lezer was het destijds een uitleg hoe een deftig maal moest worden voorbereid, bereid, geserveerd en gegeten, met zo’n 250 recepten ter illustratie. Voor de lezer van nu toont het de extravagantie van de banketten; een maaltijd bestond niet zelden uit drie gangen, waarbinnen per gang soms vele tientallen verschillende schotels werden opgediend.

De “Servizio della credenze” was een eerste gang dat in feite een soort van buffet was met (koude) kleine gerechten. Na een reeks van gerechten uit de warme keuken of de “servizio della cucina calda”, waarmee de kok zijn culinaire vernuft kon tonen, eindigde men met fruit, kazen noten en kastanjes.

Les Très Riches Heures du Duc de Berry - September. Gebroeders van Limburg
Les Très Riches Heures du Duc de Berry – September. Gebroeders van Limburg

Bij de paus aan tafel

Peter Rietbergen, hoogleraar Cultuurgeschiedenis aan de Radboud Universiteit te Nijmegen laat in Bij de Paus aan Tafel. Culinaire Cultuur in Rome en Europa tijdens de Renaissance en de Barok, de pauselijke eetcultuur zien in een breder Europees perspectief. Aan de hand van de twee pauselijke kookboeken heeft Rietbergen de geschiedenis van smulpapen opgeschreven. Wat en hoe er aan het pauselijk hof werd gegeten, en hoe de eetcultuur en tafelmanieren alhier als cultureel voorbeeld dienden voor Europa. Het boek brengt de culinaire cultuur van het Pauselijke Rome in de vijftiende en zestiende eeuw in kaart, van recepten tot tafelmanieren.

Naast de voedselpatronen van de vorstelijke en adellijke families, maakt het boek ook duidelijk wat er op tafel stond bij kleinere edelen en boeren, en hoe bepaalde soorten voedsel waren voorbehouden aan bepaalde bevolkingsgroepen. De jacht was voorbehouden aan de adel, dus de gewone man zal geen wild gegeten hebben, maar kool of peulvruchten van het land.

Vergezeld van en versterkt door afbeeldingen van schilderijen, gravures en wandtapijten geeft Bij de paus aan tafel een cultuurhistorische uitleg, een soort ‘kijkje in de keuken’, bij het pauselijk hof. Het boek eindigt met een diner dat is samengesteld uit de eerdergenoemde receptenboeken, voor hedendaagse smulpapen die pauselijk willen eten.

Laatste Avondmaal, Leonardo da Vinci, 1598
Laatste Avondmaal, Leonardo da Vinci, 1598

Bij de paus aan tafel. Culinaire cultuur in de renaissance en de barok

Prof. Dr. P.J. Rietbergen
Bekking & Blitz Uitgevers B.V.
ISBN 978 90 6109 1622
€9,90

Bestel Bij de paus aan tafel hier

Disclaimer: dit artikel bevat affiliate links. Wanneer je een product koopt of boeking maakt via een van deze links, ontvangt Italië Uitgelicht een kleine commissie zónder extra kosten voor jou.

Categorie: Boekentips, Kunst & Cultuur, Lazio, Rome

Dit vind je misschien ook leuk

Titiaan, Venus van Urbino, Uffizi FlorenceDe Venus van Urbino, 10 Must-Sees in de Uffizi
Fluistering door Lien van HorenFluistering door Lien van Horen
De Veleda-voorspelling — Chris HoutmanDe Veleda voorspelling: Een vrouw in verzet tegen Rome

Lees Interacties

Geef een antwoord Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Next Post >

Het meisje dat de hemel aanraakte

Primaire Sidebar

Ciao

Ciao! Mijn naam is Aniek en ik ben gek op Italië. Op Italië Uitgelicht deel ik Italiaanse bestemmingen en reisverhalen, en schrijf ik over van alles rondom cultuur, tradities, kunst, boeken en culinair.

Lees meer

Connect

Zoeken

Bestel de nieuwe editie van De Smaak van Italië!

De nieuwe editie van De Smaak van Italië wil jij ook lezen! Pre-order de nieuwe editie!

  • Ontmoet de salvataggi van TOSCANE
  • BOEIEND Bolzano Wandelen, wijnen & wellness
  • Wegdromen in RAVELLO Hier wil je ooit eens slapen
  • KNAPPE KOPPEN Kleurrijk keramiek van Sicilië
  • NAPELS’ ZIEL IN DE ZOMER Op pad met een streetfotograaf
  • CITYTRIP CHIOGGIA Het kleine zusje van Venetië

Nieuwsbrief

Blijf op de hoogte van de mooiste verhalen en ontvang één keer per maand de beste reistips voor Italië!

Privacy Policy & Disclaimer

Meer reisinspiratie

@ItalieUitgelicht

Tijdens een vakantie in Toscane is er van alles te Tijdens een vakantie in Toscane is er van alles te zien en te beleven. Hier tref je een mooie mix van kleurrijke dorpjes, culturele steden, overheerlijke wijnen en indrukwekkende natuur. Maar welke plekken mag je absoluut niet missen? In de nieuwste blog nemen we je mee naar de mooiste bezienswaardigheden van Toscane. Link in bio!
Je leert het meest over de culinaire en lokale tra Je leert het meest over de culinaire en lokale tradities als je zelf aan de slag gaat tijdens een workshop. En dus moeten we aan de slag! Bij Agriturismo Agave Alghero leren we de fijne kneepjes van het pastamaken, uiteraard van de lokale pastasoorten.
Wauw! Wat is het Parco Regionale do Porto Conte pr Wauw! Wat is het Parco Regionale do Porto Conte prachtig! En wat zijn er mooie verhalen te ontdekken. Dit ga ik de komende dagen doen, dus houd de stories in de gaten.
Wist je dat dit park ooit grotendeels moerasgebied was? Gevangenen uit een strafkolonie hebben het gebied ontgonnen, in het museum (gevestigd in de oude gevangenis) leer je er alles over.
La Vita è Dolce van Letitia Clark Dolce is zo’n La Vita è Dolce van Letitia Clark Dolce is zo’n kookboek waarbij je het liefst direct álle recepten wilt maken. De recepten zijn voorzien van verrukkelijke introducties, zijn goed te volgen en voorzien van volop foto’s. 
Een ode aan de zoete Italiaanse keuken en een onmisbaar kookboek voor de liefhebber van Italiaanse lekkernijen.
Lees meer via de link in bio!
In de tentoonstelling Oevers vol Romeinen in het L In de tentoonstelling Oevers vol Romeinen in het Limburgs Museum ontdek je deze zomer hoe het was om hier in de Romeinse tijd te leven. Aan de hand van bijzondere historische vondsten word je meegenomen naar het Romeinse leven langs de Rijn en Maas.
Deze mantelspeld van verguld zilver werd bijvoorbeeld gevonden in Zwammerdam, maar is van Germaanse oorsprong. (Afbeelding: Rijksmuseum van Oudheden Leiden)
Lees meer in de blog. Link in bio!
Ik weet wel wat ik vandaag ga doen.. de nieuwe edi Ik weet wel wat ik vandaag ga doen.. de nieuwe editie van De Smaak van Italië lezen. Met een bucketlist voor Italië, paradijselijk Ponza én een item over fietsen in Umbrië.
Wil je het magazine nog bestellen, dan vind je in de sidebar van mijn blog een linkje.
Ps: check hoe kat Cipollini steeds mijn foto’s photobombed 😂

Footer

Disclaimer

Blogs op deze website kunnen een samenwerking zijn of affiliate links bevatten. Dit betekent dat als je via één van deze links een aankoop doet, Italië Uitgelicht een kleine commissie ontvangt zónder extra kosten voor jou. Je leest meer hierover in de disclaimer.

Volg mij op social media

Over deze website

Italië Uitgelicht is onderdeel van Aniek Rooderkerken Adventure Media, ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder het KvK-nummer 71391177.

Meer reisinspiratie?

avontuuropreis.com waar je leest over outdoor reizen, avontuur, natuur, fietsen en hiking.

En ga je op reis naar Puglia? Bekijk dan zeker de website Reizen naar Puglia.

Copyright Italië Uitgelicht © 2022