• Home
  • Over Italië Uitgelicht
  • Samenwerken met Italië Uitgelicht
  • Contact
  • Winacties
  • Blog
  • Nav Social Icons

  • Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Home
  • Reizen naar Italië
    • Autoroutes naar Italië
    • Auto huren in Italië
    • Zona Traffico Limitato, ZTL
    • Accommodaties
  • Regio’s
    • Noord-Italië
      • Emilia-Romagna
      • Friuli-Venezia Giulia
      • Liguria / Ligurië
      • Lombardia / Lombardije
      • Piemonte / Piëmont
      • Trentino-Alto Adige / Trentino-Südtirol / Trentino-Zuid-Tirol
      • Valle d’Aosta / Aostadal
      • Veneto
    • Midden-Italië
      • Lazio
      • Marche / Marken
      • Toscana / Toscane
      • Umbria / Umbrië
    • Zuid-Italië
      • Abruzzo / Abruzzen
      • Basilicata
      • Calabria / Calabrië
      • Campania / Campanië
      • Molise
      • Puglia / Apulië
      • Sardegna / Sardinië
      • Sicilia / Sicilië
  • Steden
    • Noord-Italië
      • Bergamo
      • Bologna
      • Bolzano / Bozen
      • Genova / Genua
      • Mantova / Mantua
      • Milano / Milaan
      • Padova / Padua
      • Torino / Turijn
      • Venezia / Venetië
      • Verona
    • Midden-Italië
      • Assisi
      • Firenze / Florence
      • Lucca
      • Perugia
      • Pisa
      • Roma / Rome
      • Siena
      • Volterra
    • Zuid-Italië
      • Bari
      • Cagliari
      • Catania
      • Lecce
      • Matera
      • Napoli / Napels
      • Palermo
      • Taormina
  • Reisroutes
  • Boekentips
  • Kunst & Cultuur
    • Architectuur
    • Geschiedenis
    • Italiaanse kunst
    • Tentoonstellingen
  • Italiaanse keuken
    • Italiaanse kookboeken
    • Italiaanse producten
    • Italiaanse recepten
    • Restaurants
  • Winacties
  • Contact
    • Over Italië Uitgelicht
    • Samenwerken met Italië Uitgelicht
  • Blog
  • Mobile Menu Widgets

    Zoeken

    Volg me op social media!

Italië Uitgelicht

Italië Uitgelicht

Culturele reizen naar Italië!

  • Reizen naar Italië
    • Autoroutes naar Italië
    • Auto huren in Italië
    • Zona Traffico Limitato, ZTL
    • Accommodaties
  • Regio’s
    • Noord-Italië
      • Emilia-Romagna
      • Friuli-Venezia Giulia
      • Liguria / Ligurië
      • Lombardia / Lombardije
      • Piemonte / Piëmont
      • Trentino-Alto Adige / Trentino-Südtirol / Trentino-Zuid-Tirol
      • Valle d’Aosta / Aostadal
      • Veneto
    • Midden-Italië
      • Lazio
      • Marche / Marken
      • Toscana / Toscane
      • Umbria / Umbrië
    • Zuid-Italië
      • Abruzzo / Abruzzen
      • Basilicata
      • Calabria / Calabrië
      • Campania / Campanië
      • Molise
      • Puglia / Apulië
      • Sardegna / Sardinië
      • Sicilia / Sicilië
  • Steden
    • Noord-Italië
      • Bergamo
      • Bologna
      • Bolzano / Bozen
      • Genova / Genua
      • Mantova / Mantua
      • Milano / Milaan
      • Padova / Padua
      • Torino / Turijn
      • Venezia / Venetië
      • Verona
    • Midden-Italië
      • Assisi
      • Firenze / Florence
      • Lucca
      • Perugia
      • Pisa
      • Roma / Rome
      • Siena
      • Volterra
    • Zuid-Italië
      • Bari
      • Cagliari
      • Catania
      • Lecce
      • Matera
      • Napoli / Napels
      • Palermo
      • Taormina
  • Reisroutes
  • Boeken
  • Kunst & Cultuur
    • Architectuur
    • Geschiedenis
    • Italiaanse kunst
    • Tentoonstellingen
  • Italiaanse keuken
    • Italiaanse kookboeken
    • Italiaanse producten
    • Italiaanse recepten
    • Restaurants

Macht gaat door de maag; Bij de paus aan tafel

14 maart 2014 door Aniek Rooderkerken

Macht gaat door de maag; Bij de paus aan tafel

Voor de leden van belangrijke Italiaanse families die zich aan het Pauselijk Hof in Rome bevonden, zoals de Medici, Este en Gonzaga’s uit Florence, Ferrara en Mantua, moet het een genot zijn geweest om deel te nemen aan de banketten die door de paus werden gegeven. Zoals professor Rietbergen in de inleiding van het boek Bij de paus aan tafel. Culinaire cultuur in de renaissance en de barok stelt; “Zelfs in de Kerk at men graag, en veel. Het Nederlandse begrip ‘smulpaap’ is niet voor niets ontstaan.”

Aan het vijftiende eeuwse pauselijk hof bestond een overdadige voedselcultuur, ondanks de Christelijke soberheid die vraatzucht als een hoofdzonde beschouwde. Voor de representatie van de kerkvorst werden in Rome grootse eetfestijnen ingezet, waarvoor de culturele en financiële elite werd uitgenodigd en waarmee de paus aan de aanwezigen zijn onmetelijke macht toonde. Want ook macht gaat door de maag.

De Bruiloft van Kana, Paolo Veronese, 1562
Bij de paus aan tafel. De Bruiloft van Kana, Paolo Veronese, 1562
De Bruiloft van Kana (detail), Paolo Veronese, 1562
De Bruiloft van Kana (detail), Paolo Veronese, 1562

Keukenmeesters

Hoe deze weelderige banketten eruit zagen en hoe al die heerlijke spijzen smaakten kunnen wij lezen in de ‘kookboeken’ van Bartolomeo Sacchi ( ? – ? ) en Bartolomeo Scappi (1500? – 1577), waarin zij de eetcultuur en eetregels van pauselijk Rome beschreven en de lezer voorzagen van tal van receptuur.

Bartolomeo Sacchi was afkomstig uit een arme Noord-Italiaanse familie maar wist zich omhoog te werken op de maatschappelijk culturele ladder. Hij verkreeg een positie aan het pauselijk hof, al moest hij hier net als anderen een flinke som geld voor neerleggen, en ontmoette hier de “cuoco secreto” Martino de’Rossi, de persoonlijke kok van paus Paulus II. De’Rossi had in de keukens van vele vooraanstaande families gewerkt en voor de paus organiseerde hij gigantische maaltijden waarbij honderden personen genoten van weelderige spijzen. Om aan te geven hoe enorm de banketten moeten zijn geweest; voor een maaltijd aan de vooravond van de Vasten in 1466 zou hij onder andere 3100 parmezaanse kazen en 8600 eieren besteld hebben. De indrukken die Bartolomeo Sacchi opdeed aan deze luxueuze banketten, beschreef hij in zijn Liber de arte coquinaria, ‘Boek over de Kook-Kunst’.

Platina (de bijnaam van Bartolomeo Sacchi) liet in 1474 zijn De honesta voluptate et valitudine ‘Over eerlijke genoegens en een goede gezondheid’ printen, en noemt Sacchi hierin een ‘Prins der Keukenmeesters, van wie ik de kunst van het koken geleerd heb’. In zijn kookboek, het eerste gedrukte kookboek ter wereld, geeft Platina de lezer uitleg hoe het hof van Rome zich voedde. Voor de lezer was het destijds een uitleg hoe een deftig maal moest worden voorbereid, bereid, geserveerd en gegeten, met zo’n 250 recepten ter illustratie. Voor de lezer van nu toont het de extravagantie van de banketten; een maaltijd bestond niet zelden uit drie gangen, waarbinnen per gang soms vele tientallen verschillende schotels werden opgediend.

De “Servizio della credenze” was een eerste gang dat in feite een soort van buffet was met (koude) kleine gerechten. Na een reeks van gerechten uit de warme keuken of de “servizio della cucina calda”, waarmee de kok zijn culinaire vernuft kon tonen, eindigde men met fruit, kazen noten en kastanjes.

Les Très Riches Heures du Duc de Berry - September. Gebroeders van Limburg
Les Très Riches Heures du Duc de Berry – September. Gebroeders van Limburg

Bij de paus aan tafel

Peter Rietbergen, hoogleraar Cultuurgeschiedenis aan de Radboud Universiteit te Nijmegen laat in Bij de Paus aan Tafel. Culinaire Cultuur in Rome en Europa tijdens de Renaissance en de Barok, de pauselijke eetcultuur zien in een breder Europees perspectief. Aan de hand van de twee pauselijke kookboeken heeft Rietbergen de geschiedenis van smulpapen opgeschreven. Wat en hoe er aan het pauselijk hof werd gegeten, en hoe de eetcultuur en tafelmanieren alhier als cultureel voorbeeld dienden voor Europa. Het boek brengt de culinaire cultuur van het Pauselijke Rome in de vijftiende en zestiende eeuw in kaart, van recepten tot tafelmanieren.

Naast de voedselpatronen van de vorstelijke en adellijke families, maakt het boek ook duidelijk wat er op tafel stond bij kleinere edelen en boeren, en hoe bepaalde soorten voedsel waren voorbehouden aan bepaalde bevolkingsgroepen. De jacht was voorbehouden aan de adel, dus de gewone man zal geen wild gegeten hebben, maar kool of peulvruchten van het land.

Vergezeld van en versterkt door afbeeldingen van schilderijen, gravures en wandtapijten geeft Bij de paus aan tafel een cultuurhistorische uitleg, een soort ‘kijkje in de keuken’, bij het pauselijk hof. Het boek eindigt met een diner dat is samengesteld uit de eerdergenoemde receptenboeken, voor hedendaagse smulpapen die pauselijk willen eten.

Laatste Avondmaal, Leonardo da Vinci, 1598
Laatste Avondmaal, Leonardo da Vinci, 1598

Bij de paus aan tafel. Culinaire cultuur in de renaissance en de barok

Prof. Dr. P.J. Rietbergen
Bekking & Blitz Uitgevers B.V.
ISBN 978 90 6109 1622
€9,90

Bestel Bij de paus aan tafel hier

Disclaimer: dit artikel bevat affiliate links. Wanneer je een product koopt of boeking maakt via een van deze links, ontvangt Italië Uitgelicht een kleine commissie zónder extra kosten voor jou.

Categorie: Boekentips, Kunst & Cultuur, Lazio, Roma / Rome

Dit vind je misschien ook leuk

Inkomensverschillen in de oudheid
Via Appia in RomeAlle wegen leiden naar Rome
Doem van Beppe FenoglioDoem van Beppe Fenoglio

Lees Interacties

Geef een antwoord Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Next Post >

Het meisje dat de hemel aanraakte

Primaire Sidebar

Ciao

Ciao! Mijn naam is Aniek en ik ben gek op Italië. Ik studeerde Renaissance Studies, ging hiervoor naar Florence, Rome en Perugia. Op reis bezocht ik nog veel meer Italiaanse bestemmingen. Op Italië Uitgelicht deel ik Italiaanse bestemmingen en reisverhalen, en schrijf ik over van alles rondom cultuur, tradities, kunst, boeken en culinair.

Lees meer

Op social media

Zoeken

Nieuwsbrief

Blijf op de hoogte van de mooiste verhalen en ontvang één keer per maand de beste reistips voor Italië!

Disclaimer & Privacyverklaring

Lees ook De Smaak van Italië

De nieuwe editie van De Smaak van Italië wil jij ook lezen! Bestel de nieuwe editie! Met artikelen over de perfecte plek onder de zon, rondje Lago Trasimeno, Garfagnana de tuin van Toscane, culinair Isola D’ Elba, Triëst, stad van boeken en koffie en nieuwe recepten van de Pasta Grannies!

Meer reisinspiratie

Volg me op Instagram via @ItalieUitgelicht

Een beetje Italië in…. Frankrijk! Het Pausenpal Een beetje Italië in…. Frankrijk! Het Pausenpaleis (Palais des Papes) in Avignon wel te verstaan. Avignon werd in 1309 de verblijfplaats van de pausen, tijdens hun ballingschap uit Rome. Paus Benedictus XII en paus Clemens VI lieten het paleis tussen 1335 en 1352 bouwen op een uitstekende rots boven de Rhône.
In Avignon in meer te ontdekken voor Italiëliefhebbers. Het Petit Palais museum herbergt een unieke verzameling schilderijen uit de Middeleeuwen en de Italiaanse Renaissance.
En zo was ik dan een weekend in Siena. Wat een pra En zo was ik dan een weekend in Siena. Wat een prachtige stad blijft het ook altijd 🥰
Vanaf vandaag te zien in Centraal Museum Utrecht! Vanaf vandaag te zien in Centraal Museum Utrecht! ‘De Bentvueghels: Een berucht kunstgenootschap in Rome’.
Heb jij de tentoonstelling al gezien? Wat vond je ervan?
De tentoonstelling De Bentvueghels. Een berucht ku De tentoonstelling De Bentvueghels. Een berucht kunstgenootschap in Rome is van 11 februari 2023 tot en met 4 juni 2023 te zien in het Centraal Museum in Utrecht. Bijzonder, want nooit eerder was er een tentoonstelling over het beruchte kunstgenootschap. De Bentvueghels vertelt het verhaal van een broederschap van jonge mannen die hielden van feestvieren en grappen maken, maar die voor alles kunstenaar waren. Lees meer in de link in bio!
Andrea Bajani vertelt in Het boek van de huizen he Andrea Bajani vertelt in Het boek van de huizen het levensverhaal van een man, Ik, aan de hand van de huizen waar hij gewoond heeft. Een statig pand, een lawaaiig appartement, een souterrain, en andere plekken waar Ik gewoond heeft en die voor huis kunnen doorgaan.
#boekentip
Dit zijn toch wel de leukere pakketjes die je ontv Dit zijn toch wel de leukere pakketjes die je ontvangt 😍 Een heerlijke fles olijfolie van @al_fianco. En ook een mooie, zware fles om aan een Italië-liefhebber cadeau te doen. 
Deze olijfolie komt uit Molise. Hier genieten de olijfbomen van de mediterraanse zon en een lichte zeebries. Als dank schenken ze (h)eerlijke olijven waar Al Fianco dan weer deze olijfolie van maakt. Deze fles is het resultaat van de oogst van oktober ‘22. 🫒

Footer

Disclaimer

Blogs op deze website kunnen een samenwerking zijn of affiliate links bevatten. Dit betekent dat als je via één van deze links een aankoop doet, Italië Uitgelicht een kleine commissie ontvangt zónder extra kosten voor jou. Je leest meer hierover in de disclaimer.

Volg mij op social media

Over deze website

Italië Uitgelicht is onderdeel van Aniek Rooderkerken Adventure Media, ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder het KvK-nummer 71391177.

Meer reisinspiratie?

Op Avontuur op reis.com lees je over outdoor reizen, avontuur, natuur, fietsen en hiking.

Ga je op reis naar Puglia? Bekijk dan de website Reizen naar Puglia.

Copyright Italië Uitgelicht © 2023