Review Keizers van Rome van Suetonius

Keizers van Rome van Suetonius is een verzameling biografieen van de Romeinse keizers. Anekdotisch, grappig en onderhoudend. Lees hier enkele fragmenten.

Suetonius

Suetonius leefde in de 1^e eeuw na Chr. en zijn meest bekende werk is  Keizers van Rome waarin hij verslag doet van het leven van de keizers van de eerste twee eeuwen van onze jaartelling. Hij begint dus net iets vóór het begin van de jaartelling om door te gaan tot het einde van de eerste eeuw.

Suetonius was geboren in Italië, waarschijnlijk in de buurt van Rome, en maakte carrière waardoor hij ook in hofkringen rondom keizer Hadrianus en Trajanus verkeerde. Hierdoor had hij toegang tot de keizerlijke archieven, die hij gebruikte voor zijn werk. De Romein schetst ons wellicht een partijdig beeld voor van de keizers en ook is het een wat drogere schrijver dan Ploutarchos. Ploutarchos schreef ook biografieën van Bekende Romeinen, maar die zette zich veel meer in om een moreel oordeel te schetsen. Bij Suetonius is het soms wat meer een opsomming van hij deed dit en hij deed dat. Het moet je cup of tea zijn.

Augustus

Bij het beschrijven van keizer Augustus doemt het beeld op van een hypocriete politicus. In het openbaar veroordeelde de keizer schandelijk gedrag. Hij liet toneelspelers met een amoureus stuk veroordelen en hij verbande zijn dochter Julia vanwege het feit dat ze met vele mannen korte relaties aanknoopte. Hij wilde niet dat zij na haar dood in zijn graftombe zou worden bijgezet. Zelf trouwde Augustus met de voorbeeldige vrouw Livia.

Svetonius vertelt ons echter dat Augustus zijn hele leven een rokkenjager was en zich allerlei maagden liet bezorgen, onder andere door zijn eigen vrouw Livia. Nu is het wel noodzakelijk te bedenken dat voor mannen andere normen golden in seksualiteit dan voor vrouwen. Hoewel het voor mannen geaccepteerd was seksueel polygaam te zijn, was dit voor vrouwen zeker niet het geval. Het beeld dat wij hebben van een hypocriet man is dus bepaald door ons oordeel van een andere cultuur.

Anekdotisch

Ook wordt er het leven van Augustus soms informatie verteld waarvan je denkt, ‘die kan me bespaard blijven’:

‘Zijn lichaam zat vol met vlekken, naar men vertelt. Zijn borst en buik waren bezaaid met moedervlekken, die in de vorm , schikking en aantal overeenkwamen met de sterren van de Grote Beer. Maar ook had hij nogal wat schurftige eeltplekken die waren ontstaan door huiduitslag en doordat hij zich voortdurend hard afkrabde met het schrapijzer’

Dat zal een tegenwoordige biograaf niet vermelden over een minister-president. Toch zijn er ook anekdotes die wel weer leuk zijn, die ons wel een beeld geven over de man:

‘In het dagelijkse spraakgebruik bezigde hij bepaalde uitdrukkingen opvallend vaak, zoals blijkt uit eigenhandig geschreven brieven. Als hij wil zeggen dat bepaalde mensen nooit zullen betalen, gebruikt hij daarin herhaaldelijk de uitdrukking: ‘Ze zullen met de betaling wel wachten ‘ad kalendas Graecas’. Als hij aanspoort om het heden te aanvaarden zoals het is zegt hij ‘Laten we maar tevreden zijn met de Cato’s die we hebben’, en om aan te geven hoe vlug iets gedaan is: ‘sneller dan asperges gekookt worden’. Ook gebruikt hij voortdurend in plaats van ‘dwaas’ ‘knots’, voor ‘donker’ ‘zwartachtig’, in plaats van ‘waanzinnig’ ‘stapelgek’, ‘zich dampig voelen’ in plaats van ‘zich slap voelen’

Of, ook al is het verhaal soms fictief:

‘Toen hij nog maar pas was begonnen te spreken, beval hij op het buiten van zijn grootvader de kikkers, die op dat moment veel leven maakten, te zwijgen. Vanaf dat moment heeft daar, zo vertelt men, geen kikker meer gekwaakt. Tijdens een middagmaal in een bos aan de Via Campana, ter hoogte van de vierde mijlsteen, rukte een adelaar hem onverwachts een stuk brood uit de hand, en nadat hij heel hoog opgevlogen was, kwam hij al even onverwachts in zachte glijvlucht omlaag en gaf het hem terug’

Het boek puilt uit van de opsommingen van voortekenen die vertellen dat Augustus was voorbestemd om wereldleider te worden, of die een communicatiemiddel zijn van de goden om Augustus te informeren over de toekomst. Overigens geeft het einde van zijn leven ons ook een kijkje in de verdeling van de welvaart. Bij zijn dood vermaakt Augustus zijn volk 40 miljoen sestertiën. Senatoren en de keizer zelf waren schandalig rijk en stonden bovenaan in de Quote 500. De soldaten van de keizerlijke garde kregen een bonus van een jaarsalaris (1000 sestertiën). Het inkomen van een soldaat was destijds 900 sestertiën per jaar, waarmee ze een boven modaal inkomen hadden.

Grappig

Suetonius over keizer Nero en diens ambities als artistiek performer.

‘Het duurde niet lang of hij wilde ook zelf aan wagenrennen deelnemen en zelfs meermalen in het openbaar optreden. Nadat hij enige ervaring had opgedaan in zijn park met slaven en gepeupel als toeschouwers, vertoonde hij zich aan ieder die het wilde zien in de Circus Maximus, waarbij een van zijn vrijgelatenen het startsein gaf op de plaats waar de magistraten dat altijd doen. Het was hem niet genoeg proeven van bekwaamheid op dit gebied in Rome te hebben gegeven, hij maakte ook een tournee door Griekenland, zoals ik gezegd heb, en wel om de volgende reden. De steden waar muziekconcoursen werden gehouden hadden er een gewoonte van gemaakt alle kransen voor citerspelers aan hem toe te sturen. Hij was daarmee zo ingenomen dat hij de gezanten die ze overbrachten niet alleen met voorrang audiëntie verleende, maar ze zelfs te midden van zijn vrienden aan zijn tafel toeliet. Toen sommigen van hen hem vroegen tijdens het diner iets te zingen en ze zijn optreden hemelhoog prezen, zei hij dat de Grieken de enigen waren die oor hadden voor muziek en hem en zijn kunst waardig waren. Hij vertrok onmiddellijk en maakte zodra hij in Cassiope geland was, zijn debuut bij het altaar van Jupiter Casius, om vervolgens alle concoursen langs te gaan. Hij verordonneerde namelijk dat alle concoursen, ook als ze op ver uiteenliggende tijdstippen vielen, in dat ene jaar moesten worden gehouden, in sommige gevallen zelfs voor de tweede keer in dat jaar, en ook in Olympia organiseerde hij, in strijd met de traditie, een muziekwedstrijd. Hij werd hierdoor zo in beslag genomen dat hij door niets afgeleid of gestoord wilde worden. Aan zijn vrijgelatene Helius, die hem erop wees dat de situatie in Rome zijn aanwezigheid vereiste, schreef hij het volgende terug: ‘U dringt er nu wel op aan en hoopt dat ik snel terugkom, maar u zou er beter aan doen mij aan te moedigen en te wensen dat mijn terugkeer een Nero waardig zal zijn’.   

Als hij zong mocht niemand het theater verlaten, ook niet in noodgevallen. Zodoende zijn, naar men vertelt, een paar vrouwen in het theater bevallen. Aangezien de poorten van de steden gesloten waren, zijn velen, het luisteren en toejuichen beu, van de muur gesprongen of hebben zich, terwijl ze zich dood hielden, in een lijkstoet de stad uit laten dragen. Het is haast niet te geloven hoe nerveus en angstig hij was voor zijn optreden, hoe graag hij zijn tegenstanders wilde verslaan en hoe bang hij was voor de jury. Hij zag zijn tegenstanders naar de ogen alsof zij zonder meer van dezelfde status waren als hij, hij probeerde bij hen in het gevlij te komen, belasterde hen in het geniep, overlaadde hen soms als ze zijn pad kruisten met verwensingen, en als zij hem in begaafdheid overtroffen, probeerde hij ze meer dan eens om te kopen. Tot de juryleden zei hij, voordat hij begon, in de meest respectvolle bewoordingen dat hij al het mogelijke had gedaan, maar dat de uitslag in de handen lag van vrouwe Fortuna. Zij van hun kant moesten, als wijze en deskundige mannen, alle uiterlijke toevalligheden buiten beschouwing laten. Toen ze hem aanspoorden goede moed te hebben, deed hij, wat meer op zijn gemak gesteld, een stap terug, maar zelfs toen was hij nog niet gerust op de uitslag, omdat hij de zwijgzaamheid en de bevangenheid van sommige juryleden als norsheid en kwaadwilligheid uitlegde en hij zei dat hij tegen enkelen onder hen zo zijn bedenkingen had.                                                  

Tijdens zijn optreden hield hij zich zo nauwgezet aan de regels dat hij nooit zijn keel durfde te schrapen en zelfs zijn mouw gebruikte om het zweet van zijn voorhoofd te wissen. Sterker nog, toen hij tijdens het spelen van een tragische scène zijn staf had laten vallen en hem vlug weer had opgepakt, was hij buiten zichzelf van angst dat hij om die fout zou worden gediskwalificeerd. Hij vatte pas weer moed toen zijn begeleider hem bezwoer dat het in de luidruchtige toejuichingen van het publiek onopgemerkt was gebleven. Altijd wanneer hij gewonnen had, maakte hij zelf de uitslag bekend, wat ertoe leidde dat hij ook nog overal meedeed aan de competitie van de presentatoren. Om te voorkomen dat er ook maar één andere winnaar in de Heilige Spelen in de herinnering bleef voortbestaan, of dat er waar dan ook een spoor van hen zou overblijven, gaf hij opdracht al hun beelden en portretten omver te halen, met de haak weg te slepen en in het riool te werpen’.

Een onderhoudend boek dus, zeker leuk voor de mensen die van historische biografieën houden. Anekdotische verhalen voor het slapen gaan, of leuk als wc-boek. Licht en oppervlakkig, maar toch wel onderhoudend.

Keizers van Rome | Suetonius | Vertaling: D. den Hengst | Uitgeverij: Athenaeum | ISBN 9789025309633 | 17,50 | Bestel Keizers van Rome via deze link bij bol.com