Sicilië en de zee

Sicilië was eeuwenlang ankerplaats voor zeehelden, piraten, ambitieuze Feniciërs, wijnhandelaren, vrijbuiters, landverhuizers, pionierende Grieken en vissers. Hier kwamen verschillende culturen en beschavingen samen. Hier ging de uitwisseling van goederen en van gedachten hand in hand. Maar de zee geeft en de zee neemt. De wateren rond dit prachtige mediterrane eiland zijn bezaaid met wrakken vol duistere, wonderschone objecten. Hier ligt de geschiedenis letterlijk voor het opduiken.

Sicilië en de zee. Een spectaculaire tentoonstelling in het Allard Pierson Museum Amsterdam

De geheimen van de zee

Van 9 oktober t/m 17 april presenteert het Allard Pierson Museum de tentoonstelling ‘Sicilië en de zee. Duik in het verleden.’ Spectaculaire vondsten uit 6 verschillende scheepswrakken die rondom Sicilië zijn gevonden vertellen het verhaal van dit eiland, dat als knooppunt van handel, cultuur en beschaving fungeerde. Door de ogen van personages zoals Odysseus, Justinianus I én onze eigen Michiel de Ruyter ontdekt de bezoeker de wrakken en de bijzondere objecten die eeuwen lang op de zeebodem verborgen lagen.

Sinds de prehistorie is Sicilië al een knooppunt in de Middellandse Zee. De tentoonstelling creëert en illustreert een periode van 2500 jaar culturele uitwisseling en beïnvloeding, vanaf de pionierende Myceners en Feniciërs tot aan Michiel de Ruyter. De tentoonstelling eindigt met de zeeslag bij Agosta, waar onze nationale volksheld werd geveld. De unieke objecten en de mystieke sfeer van de zalen nemen je mee naar de bodem van de zeeën rond Sicilië. De tentoonstelling zet de schijnwerper op talloze voorwerpen, waaronder bronzen helmen en wapens, maar ook op amforen, beelden en gebruiksvoorwerpen. Verder krijgt de bezoeker een helder beeld van hoe de onderwaterarcheoloog te werk gaat. Vrijwel alle bruiklenen komen uit Sicilië.

Wim Hupperetz, directeur Allard Pierson Museum: ‘Sicilië is opnieuw middelpunt van migraties en een clash van culturen, zoals het al eeuwen is. Die geschiedenis ligt op de zeebodem en is de afgelopen decennia opgedoken. Deze schatten worden nu voor het eerst getoond in dit internationale project.’

Sicilië, foto Tommie Hansen via Flickr

Onderwaterarcheologie

Onderwaterarcheologie neemt een prominente plaats in binnen de tentoonstelling. De unieke objecten en de mystieke sfeer van de zalen nemen je mee naar de bodem van de zeeën rond Sicilië. De impact van de vindplaats van deze bijzondere objecten wordt zo haast voelbaar. De tentoonstelling laat zien dat opgraven onder water niet op dezelfde manier gebeurt als de ons welbekende manier op het land. Zo worden onder water bijvoorbeeld vaker bronzen objecten gevonden, omdat boven water bijna alles is omgesmolten tot kanonskogels.

Aankomst op Lampedusa

Voor de tentoonstelling in de gang van het Allard Pierson Museum is gekozen voor een indringende fototentoonstelling over bootvluchtelingen, gemaakt door de Italiaanse fotografe Sara Prestianni. In haar werk ligt de focus op vluchtelingen, en zij legt de zeeën rond Sicilië al jaren op een zeer rake manier vast. Deze fototentoonstelling laat zien dat Sicilië ook vandaag de dag nog een kruispunt van culturen is. Heden en verleden raken elkaar en bij een tentoonstelling over Sicilië en de zee is het onmogelijk om voorbij te gaan aan de actuele situatie in dit gebied.

Allard Pierson Museum Amsterdam. Foto Jan via Flickr

Onderwater erfgoed. Bescherm het!

Erfgoed dat onder water ligt was lange tijd moeilijk of niet toegankelijk, nieuwe technieken hebben dit echter veranderd. We moeten ons terdege realiseren dat dit erfgoed zeer kwetsbaar is en dat ondeskundigheid veel schade aan kan richten.
In de tentoonstelling Sicilië en de zee is duidelijk te ziet dat er naast het erfgoed boven water ook een belangrijk deel van ons erfgoed onder water te vinden is. UNESCO heeft in 2001 een verdrag opgesteld om bescherming van deze vorm van erfgoed beter te garanderen. Verkeerde motieven, verduistering of ondoordacht handelen kunnen het erfgoed in gevaar brengen. Ook eigendomsrecht speelt hier een belangrijke rol. We worden geconfronteerd met complexe vraagstukken zoals: is een gezonken Vikingschip dat wordt gevonden in de Middellande Zee nu eigendom van Noorwegen of van Italië?
De vergroting van zichtbaarheid en bewustwording is daarom van groot belang. In de tentoonstelling Sicilië en de zee wordt aan de hand van foto’s aandacht besteed aan deze campagne van UNESCO. Deze fototentoonstelling benadrukt de noodzaak van een zorgvuldige omgang met de schatten op de zeebodem. Ook deze archeologische objecten verdienen onze aandacht en bescherming.