Marche

Toscane, Umbrië en De Marken: de mooiste plekken van Midden-Italië

“Wie rondtrekt in Midden-Italië wordt zich al heel snel bewust van de lange geschiedenis die zich op vele plaatsen nadrukkelijk laat zien. In de meestal zeer goed bewaarde middeleeuwse steden kun je je het stadsleven van toen nog goed voorstellen. De kerken zijn religieuze centra, maar ook objecten van trots voor de steden en de bewoners. Hun raadhuizen weerspiegelen vanbuiten en vanbinnen de middeleeuwen en vroegmoderne tijd.”

Toscane: kunstschatten in de grootste tuin van Europa

De quote komt uit de Dominicus regiogids – Toscane, Umbrië en De Marken door Herman Belien, welk zich focust zich op centraal Italië. Het bekende en geliefde Toscane, maar ook de regio’s Umbrië en de Marken die recent nog werden opgeschikt door een verwoestende aardbeving. De gids is een aanrader voor wie een van deze regio’s bezoekt.

De gids opent met een beknopte geschiedenis van Midden-Italië, een uitleg over kunst en cultuur, landschap en bewoners, eten en drinken. Vervolgens is er ruim aandacht voor kunststad Florence. Niet vreemd, want deze stad aan de Arno is voor iedere kunstliefhebber een must-see. Hoewel ik maanden in Florence heb gewoond, ben ik nog lang niet uitgekeken op de vele musea met haar kunstschatten en raak ik nog steeds onder de indruk van de rijke geschiedenis van de stad.

Na een ruime inleiding op de geschiedenis van Florence zijn de hoofdstukken verdeeld per stadsdeel, zoals “rond de Piazza Santissima Annunziata” of “Langs de Arno”. Hiermee is de gids een mooi naslagwerk voor een stadswandeling. Naast een ruime beschrijving van de monumenten, musea en bezienswaardigheden is er ook aandacht voor de bekende inwoners die hun stempel op de stad hebben gedrukt. De Medici, Brunelleschi, Machiavelli.

Na Florence trekken we naar Fiesole, de villa’s van de familie de’ Medici, Prato en het Chiantigebied. Ook het misschien minder bekende Certaldo, het fraai op de heuvel gelegen stadje waar Boccaccio heeft gewoond, of Prato met zijn indrukwekkende Dom. Richting Zuid-West Italië beschrijft de gids plaatsen als Livorno of Populonia, in de tijd van de Etrusken een belangrijke havenplaats, en vervolgens steden als Siena en Arezzo.

Dominicus regiogids - Toscane, Umbrië en De Marken, Herman Belien — Dominicus regiogids – Toscane, Umbrië en De Marken, Herman Belien

Het mooiste landschap van Italië

“Golvende heuvels bedekt met olijfboomgaarden, zonnebloemvelden, cipressen en lange rijen druivenstokken. Toscane wordt wel het mooiste landschap van Italië genoemd. Maar het schoon van deze streek blijft niet beperkt tot de natuur. Naast interessante architectuur biedt Toscane een veelheid aan musea met rijke collecties, waarvan sommige tot de beroemdste ter wereld behoren. Umbrië geldt als het `groene hart van Italië. Talrijke bossen liggen op de hellingen van de Apennijnen, die dwars door deze streek lopen. Ook Umbrië biedt veel stedenschoon. Plaatsen als Assisi en Orvieto behoren tot de mooiste en boeiendste van Italië. Zeer de moeite waard om te bezoeken is ook de provincie De Marken met prachtige steden als Urbino en Ascoli Piceno en een prachtig zandstrand.”

Umbrië en De Marken

Umbrië en De Marken komen er slechter vanaf. Hoewel deze hoofdstukken zet zo goed beschreven zijn als Toscane, zijn ze een stuk beknopter. Ik had graag meer informatie over deze twee minder bekende regio’s gezien. De gids start zijn beschrijving met Perugia, de grootste stad van Umbrië. Van hieruit trek je uiteraard naar de belangrijke archeologische vondst Ipogeo dei Volumni, het Trasimeense Meer, Città di Castello en Gubbio. Assisi, de stad van Sint-Franciscus, Orvieto en omstreken. In de hoofdstukken over De Marken komen minder bekende plaatsen aan bod. Uiteraard Urbino en Pesaro, maar ook San Marino, San Leo, Senigallia of Loreto.

Dominicus regiogids – Toscane, Umbrië en De Marken

De Dominicus regiogids Toscane, Umbrië en de Marken is een reisgids zoals ik hem graag zie: met het accent op kunst en geschiedenis. Geschreven met een goede dosis enthousiasme en vooral veel (cultuur)historische kennis. De reisgids heeft meer diepgang dan de reguliere gidsen, voorziet ruimschoots in alle (historische) informatie die je zou willen hebben tijdens je reis. Over landstreken en steden, personen en kunstwerken. De gids is hiernaast ook nog eens fijn en helder vormgegeven.

Dominicus regiogids – Toscane, Umbrië en De Marken
Herman Belien
Ebook € 7,99 & Paperback € 24,95
Uitgever: Dominicus

Pelgrimsroutes in Midden-Italië: Italian Wonder Ways

Nu ik net de Alta Via di Merano heb gelopen, begint het alweer te kriebelen. Want ja, er staat volgend jaar een bijzondere fietsreis op de planning -niet door Italië overigens – maar zou ik ook weer een wandeltocht gaan maken? In de regio Umbrië, Toscane, Le Marche en Lazio zijn een aantal naar mijn idee prachtige pelgrimsroutes te lopen. Grofweg in de omgeving Lucca, Assisi, Rome. Deze Pelgrimsroutes in Midden-Italië, de Italian Wonder Ways, staan vanaf nu op mijn wensenlijst voor 2017. Wil je weten waarom?

De vijf mooiste pelgrimsroutes in Midden-Italië: Italian Wonder Ways

Denk jij bij een pelgrimsroute direct aan Santiago di Compostela? Ook Italië heeft zijn mooie pelgrimsroutes. Het gezegde “Alle wegen leiden naar Rome” is hierbij zeker van toepassing, want de Via di Francesco, de Via Amerina, de Cammino di San Benedetto, de Cammino Francescano della Marca en de Via Francigena voeren door de regio’s rondom Rome. Umbrië, Lazio,Toscane en Marche om precies te zijn. De eeuwenoude pelgrimsroutes trekken talloze pelgrims voor een religieuze bedevaart, maar lenen zich ook perfect voor een wandelvakantie.

In Centraal-Italië komen kunst, geschiedenis, spiritualiteit en gastronomie samen. Drie van de routes lopen grotendeels door Umbrië, het groene hart van Italië. Vanwege de vele heiligen die er geboren werden, waaronder Benedictus, Franciscus en Clara, wordt dit gebied met haar vele schitterende kloosters ook wel Terra dei Santi genoemd, zo leer ik. Het land van de heiligen. In dit mystieke en vredige landschap heb je de rust en ruimte om tot jezelf te komen, om te wandelen, midden in de natuur te zijn.

Via di Francesco

De Via di Francesco bestaat uit een noordelijke en zuidelijke route. De noordelijke route begint bij het franciscaner heiligdom van La Verna in Toscane. Op deze locatie op de berg trok Sint Franciscus van Assisi zich regelmatig terug voor meditatie en gebed. In vijftien kilometer loop je naar Pieve Santo Stefano, om na een goede nachtrust een pittige tocht van tien uur te lopen naar Sansepolcro. Op de derde dag verruil je Toscane voor Umbrië en loop je een gemakkelijke tocht naar Citerna, uitgeroepen tot één van de mooiste dorpen van Italië. De laatste dag wandel je in twintig kilometer naar het levendige Città di Castello.

De zuidelijke Via di Francesco begint bij het franciscaner heiligdom in Greccio, waar de oorsprong van de kerststal ligt. Op kerstavond 1223 bouwde Franciscus van Assisi in het bos bij Greccio de eerste levende kerststal. Een kleine 24 kilometer verder eindig je de dag op het piazza van Rieti. Via Poggio Bustone, Arrone en Ceselli kom je na zes dagen wandelen aan in de vroegmiddeleeuwse stad Spoleto met haar beroemde brug en de Rocca Albornoziana, het fort dat majestueus boven de stad uittorent.

Jaarlijks lopen vele pelgrims- en wandelliefhebbers de Via Francigena di Francesco. De route doorkruist het thuisland van Franciscus van Assisi en voert je langs kloosters, door eeuwenoude bossen, langs bruisende rivieren en middeleeuwse steden. Een prachtig afwisselend landschap met unieke vergezichten.

Via Amerina

De Via Amerina dateert uit de derde eeuw voor Christus, als een zijweg van de Via Cassia. De weg werd al in 240 v. Chr. in gebruik genomen als een zeer belangrijke verbindingsweg tussen Rome en Umbrië. Vanaf Assisi loop je via onder andere Deruta, Todi, Amelia, Orte, Gallese, Campagno di Roma en La Storta uiteindelijk naar Rome. Je komt langs verstilde heuvelstadjes en eeuwenoude kluizenaarskloosters in eindeloze groene valleien. Deze wat langere route loopt langs een aantal van de onbekendere hoogtepunten van de regio’s Umbrië en Latium.

Via Francigena

De Via Francigena staat bekend als de weg naar Rome. Deze middeleeuwse weg verbindt het Engelse Canterbury met Rome en loopt in 1.800 kilometer achtereenvolgens door Groot-Brittannië, Frankrijk, Zwitserland en Italië. De route werd in het jaar 900 voor het eerst beschreven en langs deze route trokken pelgrims zuidwaarts naar het graf van de apostels Petrus en Paulus in Rome. Noord Europese kunstenaars zoals Dürer en Rubens reisden langs deze route, om in Italië de wonderen van de Italiaanse renaissance te bestuderen.

De route doorkruist de mooiste stukken Europa. Het eeuwenoude Canterbrury, de witte kliffen van Dover, Frans Vlaanderen, de Champagne en de middeleeuwse stad Reims, de Jura en Alpen. In Italië loopt de route via de universiteitssteden Aosta en Vercelli naar Piemonte en volgt de loop van de Po door Toscane richting Lazio en het eeuwige Rome.

Il Cammino di Benedetto

De 300 kilometer lange Cammino di Benedetto loopt door Umbrië en Lazio. De tocht doet de drie belangrijkste Benedictijner plaatsen aan: Norcia, waar Sint Benedictus werd geboren, Subiaco, waar de heilige dertig jaar lang leefde en vele kloosters stichtte en Montecassino, waar hij zijn laatste dagen sleet. De route loopt door prachtige, ongerepte landschappen, door eeuwenoude dorpen en langs vele abdijen die gesticht zijn door Sint Benedictus en zijn volgelingen.

Cammino Francescano della Marca

De Cammino Francescano della Marca voert door 2 regio’s, 4 provincies en 17 steden. Een unieke kans om dit deel van Midden-Italië te ontdekken en de paden te ervaren die de Heilige Franciscus achthonderd jaar geleden gebruikte voor zijn preken in de zuidelijke Marche. Op de weg ontdek je prachtige dorpen en steden, rijk aan geschiedenis en kunst, zoals Assisi, Spello, Foligno, Sarnano Amandola, Comunanza en Ascoli Piceno, maar ook kleine dorpjes die zijn doordrenkt met de meest authentieke Apennijnense cultuur. Langs bronnen en watervallen tot moerassen, van de hooglanden naar het bos, wilde ravijnen tot glooiende heuvels. Langs oude kloosters en prachtige gotische en romaanse kerken, in de voetsporen van de heilige Franciscus.

De mooiste plaatsen in Italië: 25 x reisinspiratie!

Wie Italië Uitgelicht volgt op Facebook heeft het al voorbij zien komen: heel veel blogs over de mooiste plaatsen in Italië. Want wat is er leuker dan om het nieuwe jaar direct te beginnen met reisinspiratie? Daarom hebben we een maand lang berichten gedeeld van andere bloggers die naar Italië reisden. Dat betekent aan het einde van januari maar liefst 25 x reisinspiratie speciaal voor jou!

De mooiste plaatsen in Italië

1. We zijn de reisinspiratie-maand gestart met de roadtrip die Food Travel Photography maakte door Noord Sardinië! “Sardinië, een eiland met vele gezichten. Een Italiaans pareltje tussen Frankrijk, Italië, Spanje & Afrika in, midden in de azuurblauwe zee. Een plek die ook bij mij eerst niet op mijn wishlist stond. Nu ben ik er geweest en staat het eiland er weer op. Ik houd van het leven op eilanden. Wat is toch datgeen wat eilanden zo bijzonder maakt?” Lees de blog van Food Travel Photography.

2. Van Sardinië reisden we door naar Venetië! Lees mee met Food Travel Photography’s hele korte bezoek aan Venetië. Zij ‘deed’ Venetië in een dag. Of dat een goed idee was? Ze werd in die acht uur overrompeld door deze bijzondere stad in het water. Wie heeft er ook zo’n mooie herinneringen aan deze romantische stad? Lees de blog van Food Travel Photography.

3. “Pleintjes zo groot als een parkeerplaats, die zich elke nacht op mysterieuze wijze op een andere plek bevinden. Daar zijn barretjes, maar ook die verwisselen van plaats. De kunst is om de straatjes te betrappen tijdens hun nachtelijke verschuivingen. Maar het gebeurt onhoorbaar en heel snel. Of juist heel langzaam. Dat weet ik nog steeds niet.” La Superba door Ilja Leonard Pfeijffer. Lees de blog van Stefania blogt.

4. Heb je niet zo veel tijd om Florence te ontdekken, dan heeft Reisgenie goede tips voor Florence in één dag!” Ook al heeft de stad zo veel moois te bieden dat je er eigenlijk echt meer tijd voor moet uittrekken. Echter, soms heb je het niet voor het kiezen en kan het zijn dat je er slechts één dag te besteden hebt en dan is het fijn om te weten hoe je deze zo effectief mogelijk in kunt delen.” Lees de blog van Reisgenie.

5. Reis jij binnenkort naar Napels? Een hele blog van Safe and Healthy Travel vol praktische tips over metro’s en treinen in Napels. “Bij het treinstation Agnano zag ik een wachtruimte en daar ben ik gaan staan. Dit was een leeg en oud gebouw, vol met graffiti en oude verkooppunten. Ik kon niet echt een reisschema vinden om te kijken hoe laat de trein zou gaan.” Lees de blog van Safe and Healthy Travel.

6. Tussendoor een blog van Italië Uitgelicht: Code rood? Regen? Wij zouden het wel weten! Afreizen naar Italië en genieten van de wintersport! Wij zetten een aantal mooie tips voor je op een rij. Over Skiën van de Stelvio en nog veel meer wintersporttips in Noord-Italië

7. Voor wat Engelstalige reisinformatie deelden we halverwege de maand een blog in het Engels van Phenomenal Globe, bomvol mooie tips: want wat kost een week Sardinië, wat moet je gezien en gedaan hebben!? Lees de blog van Phenomenal Globe.

8. “Wanneer we onze wandeltocht beginnen zijn de toppen van de Dolomieten in een dikke laag mist gehuld. Over een smal pad klimmen we hoger en hoger. De bomen worden sporadischer, de lucht langzaam meer helder. Een ijzige wind snijdt langs onze oren.”De mooiste bergen ter wereld. Hiken in Unesco Werelderfgoed de Dolomieten! Lees de blog van travelwriter.nl.

9. Mooie verhalen maar vooral prachtige foto’s in “Eerst Napels zien en dan…….” Daarom deelden wij deze blog met jullie waarin Yvonne van der laan – photography & travel ons meeneemt naar het indrukwekkende en overweldigende Napels. Lees de blog van Yvonne van der laan – photography & travel.

10. Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar ik krijg spontaan honger bij dit artikel van Reisgenie over lekker eten in Bologna! Want Bologna staat niet voor niets bekend als ‘la grassa’, oftewel de vette stad. Als er iets is wat je in Bologna goed kan doen, dan is het wel je buikje rond eten. Lees de blog van Reisgenie.

11. 5 dingen die je nog niet wist over Le Marche, volgens Natasja van Wat zij zegt. Wist jij bijvoorbeeld dat er maar liefst 9 soorten truffels zijn in Italië waarvan er 3 te vinden zijn in Le Marche regio? Heb jij nog leuke aanvullingen op deze lijst? Lees de blog van Wat zij zegt.

12. Carolien heeft net haar mooi vormgegeven, nieuwe website gepresenteerd en uiteraard staat er al een artikel over Italië op! Napels blijkt een populaire stad te zijn, want ook Carolien deelt graag haar verhalen over Napels met ons. Dream the World over Napels! Lees de blog van Dream the World.

13. “Trek een denkbeeldige lijn van Bologna naar Venetië, en dan alles rechts van die lijn”, zo werd ons uitgelegd, “ligt deze prachtige regio.” Het kustgebied van de Podelta is een populaire reisbestemming voor Nederlanders. Met name de badplaatsen, de zogenaamde Lidi, trekken in de zomers veel toeristen. De hotels en campings stromen vol, ‘s avonds gaar de muziek bij de strandtenten aan en wordt er tot in de kleine uurtjes gedanst. Lees de blog.

14. Vandaag een mooi artikel van Expeditie Aardbol over de Amalfitaanse kust. Het is misschien wel één van de mooiste plaatsen van Italië en het trekt dan ook veel bezoekers. Staat dit ook op jouw Italië-bucketlist? Lees de blog van Expeditie Aardbol.

15. Expeditie Aardbol bezocht ook de Vesuvius en Pompeii. “Na twintig minuten slingeren door stadjes en over bergtoppen komt eindelijk de Middellandse zee in zicht. De weg voert ons via een hoge klif naar het dorpje Positano en vanaf hier hebben we een perfect uitzicht.” Ben jij hier al eens geweest? Lees de blog van Expeditie Aardbol.

16. In veel restaurants in Bologna wordt de pasta vers gemaakt. Niks gedroogde pasta uit een pak. Toch zal je er geen Spaghetti Bolognese tegenkomen. Nee, in Bologna vind je lasagna, tagliatella of tortelloni. Soms wel alla Bolognese, met een ragout van gehakt. Lees de blog van Italië Uitgelicht

17. Zoute chocola, een schokkende (letterlijk) natuur, duizenden jaren geschiedenis, zon en cannoli uit de hemel. Dat zijn vijf redenen om nu naar Sicilië te vertrekken volgens Stefania Blogt. En niet voor een dagtrip, want volgens haar heb je om Sicilië te verkennen met al zijn bezienswaardigheden minimaal een maand nodig. Lees de blog van Stefania blogt.

18. De Cinque Terre, vijf dorpjes, zijn een geliefde bestemming in Italië. Ook Follow my footprints reisde er naartoe: “Kleurrijk, feeëriek en uitzonderlijk mooi gelegen dorpjes, langs een woeste en toch schilderachtige kuststrook. Pittoresker krijg je het niet.” Lees de blog van Follow my footprints.

19. Die kleuren! Follow my footprints maakt ons jaloers met haar artikel over Burano. “Met huizen zo kleurrijk dat het bijna niet echt lijkt. Maar dat is het wel. Je vergaapt je aan de gevels, zo mooi blauw, zo roze, zo oranje en zo geel. Zijn de kleuren in Venetië wat vaal, hier zijn ze fel.”Lees de blog van Follow my Footprints.

20. Denk aan mooi gekleurde huisjes, straten met klinkertjes, kleine havens waar bootjes klaar voor een dag op het water, cypressen, bougainville en oleanders, levendige markten, een overvloed aan restaurants en gezellige terrasjes en dan heb je het plaatje wel compleet. Links van je glinstert het helderblauwe water je tegemoet en rechts kijk je tegen de groene berghellingen aan. Lees de blog van myfootprints.nl over het Gardameer.

21.In de 16e eeuw werden de glasblazerijen uit Venetië verbannen vanwege het brandgevaar. Glaskunstenaars streken neer op het eiland Murano in de lagune. Tot vandaag de dag is dit het eiland waar vele glasblazers op traditionele wijze glaskunst maken. ensannereist.nl vertelt!Lees de blog van EnSanne Reist.

22. het niet mooi zijn om het onbekende Sicilië te ontdekken, achter de toeristische façade? Bezoekers van Sicilië denken vaak direct aan Palermo, Catania, Etna, Taormina, Cefalù. Maar er is zoveel meer moois te ontdekken! In dit artikel kijken we naar het meest westerse deel van Sicilië, een regio die rijk is aan cultuur, natuurparken, traditie met een rijk gastronomisch erfgoed, met met Italië Uitgelicht.

23. My footprints deelt vandaag een mooi verhaal met ons: wandelen bij het Gardameer! Vooral voor sportievelingen één van de mooiste plaatsen in italie. “Voor ons liefhebbers kon een dag wandelen bij het Gardameer natuurlijk niet op het programma ontbreken en bekeken we het meer van bovenaf vanaf de toppen van de Monte Baldo”. Lees de blog van myfootprints.

24. Indrukwekkend! Ik weet geen beter woord dat bij de monumentale begraafplaats in Milaan past. Vlak bij Station Garibaldi ligt de rustplaats van vele vermogende Milani. Kosten noch moeite werden gespaard om hier een zo protserig mogelijk monument op te bouwen. Families moeten hier een vermogen voor hebben neergeteld want werkelijk het ene graf is een tempel en de ander een bombastisch minipaleis. Kijk mee met ensannereist.nl.

25. Je hebt niet altijd de tijd om lang of ver te gaan reizen, maar in een weekend kan je op citytrip naar een leuke stad dichtbij. Achtenveertig uur is nooit voldoende om een stad echt te leren kennen, maar wel om een eerste indruk op te doen en om enkele leuke plekken te ontdekken. Lotte van Scratching My Map vertelt je over Rome in 48 uur. Lees de blog van Scratching my map

Een beetje hulp voor studenten. Het bidprentje van San Giuseppe da Copertino

Jaren geleden was ik in Osimo, in Le Marche. Ik bezocht er de Santuario di San Giuseppe da Copertino, het heiligdom van de patroonheilige van de studenten. Liet je een boodschap achter voor de heilige, dan zou hij je steunen tijdens je studie. Het kan nooit kwaad, dacht ik nog, en ik liet een bericht achter. Of het dankzij de hulp van de heilige was of dankzij de vele dagen en nachten studeren, wie zal het zeggen… In ieder geval kreeg ik een aantal jaar later mijn bul van de Universiteit Utrecht in handen gedrukt. Cum Laude nog wel! Heb jij ook een steuntje in de rug nodig bij je studie, lees dan snel verder over hoe dit kleine plaatsje in le Marche je kan helpen.

Het bidprentje van San Giuseppe da Copertino

Vrouwen herkennen het wel. Je handtas wordt steeds voller, je neemt veel te veel spullen mee. Je portemonnee slipt dicht met kassabonnetjes, overbodige klantenkaarten en kleine notitiebriefjes. Zo nu en dan moet je dus echt even opruimen. Ik keer mijn tas en portemonnee om op tafel en en stort een hoop zooi neer. Maar er dwarrelt ook een klein papiertje uit, verfrommeld, gekreukeld, maar nog wel leesbaar.

Ik herkende het meteen. Het ging mee naar de Academie van Beeldende Kunsten, volgde naar de collegezalen van de Universiteit Utrecht, voor de opleidingen Renaissance Studies en Europese Letterkunde van de Middeleeuwen en de Renaissance. Het reisde mee naar Florence, tijdens mijn stage aan de Uffizi, naar cursussen in Rome, en toen ik Perugia woonde en studeerde begon het papier, oud inmiddels, flink te verkreukelen. Ik keek er even naar en stopte het terug in mijn portemonnee. Ja, het bidprentje van San Giuseppe da Copertino heeft al een heel leven meegemaakt.

'St Josef van Cupertino stijgt op bij zijn bezoek aan de Basiliek van Loreto' door Ludovico Mazzanti (1686-1775). — ‘St Josef van Cupertino stijgt op bij zijn bezoek aan de Basiliek van Loreto’ door Ludovico Mazzanti (1686-1775).

San Giuseppe da Copertino

De patroonheilige van Osimo, San Giuseppe da Copertino (1603-1663), was een Italiaanse minderbroeder die bekend werd om zijn mystieke gaven. Geboren in armoede in een stal bij het stadje Copertino (in Puglia, in de hak van de Italiaanse laars) raakte Giuseppe als kind al geregeld in extase en kreeg hij hemelse visioenen. In 1620 verzocht hij de minderbroeders conventuelen om in hun orde te worden toegelaten, maar hij werd geweigerd vanwege zijn gebrek aan scholing. Jaren later wendde Giuseppe zich nogmaals tot het klooster en werd er aangenomen als stalknecht. Zijn vroomheid en zijn eenvoud maakten grote indruk en hij mocht na enkele jaren lid van de orde worden en werd zelfs toegelaten tot de priesteropleiding. Na zijn priesterwijding begon de jonge pater vaker in extase te raken. Vooral als hij de mis opdroeg of deelnam aan het koorgebed steeg hij soms letterlijk op. Dit mystieke verschijnsel, levitatie geheten, leverde hem de bijnaam ‘De Vliegende Broeder’ op.

De later heiligverklaarde Giuseppe stierf in 1663 en vond zijn laatste rustplaats in de Basilica di San Giuseppe da Copertino in Osimo. De kathedraal werd aanvankelijk gewijd aan sint Franciscus van Assisi, om zijn twee bezoeken aan de stad Osimo herdenken (in 1215 en 1220). Na de heiligverklaring van San Giuseppe in de tweede helft van de achttiende eeuw werd het interieur volledig verbouwd. Het lichaam van de heilige rust sindsdien veilig in een kostbare sarcofaag in de crypte en de kamers waar de heilige een deel van zijn leven doorbracht dienen als museum voor relikwieën en zijn opengesteld voor het publiek.

Basilica di San Giuseppe da Copertina — Basilica di San Giuseppe da Copertino

Het leven van San Giuseppe da Copertino werd verfilmd. In 1962 kwam de Amerikaanse film The Reluctant Saint uit, met Maximilian Schell in hoofdrol.

Een dankwoord aan de heilige

De basilica trekt veel bezoekers, zeker van studenten die hun scripties en academische publicaties achterlaten, als teken van toewijding aan de patroonheilige van de studenten. En waarom zou jij ook niet wat hulp vragen aan de heilige? Zeker in tijden waarop de basisbeurs is omgezet in een lening en, als je niet de rest van je leven in de (studie)schulden wil zitten, zo snel mogelijk afstuderen een aanrader is. Baat het niet dan schaadt het niet, zullen we maar zeggen. In Osimo vraag je de heilige om hulp bij je studie, bij een moeilijk examen. Ik kreeg in Osimo het bidprentje in handen gedrukt. Ik moest het meenemen naar mijn studie in Nederland. Om San Giuseppe te bedanken, zou ik na mijn studie terug moeten keren naar Osimo, zo werd mij verteld. Dan moest ik mijn scriptie langsbrengen, en nog een keer een dankwoord uitspreken aan de heilige, zo golden de instructies. Ik ben het hem verschuldigd, binnenkort moet ik maar eens afreizen naar Le Marche… Voor wie kan ik een bidprentje meenemen?

Basilica San Giuseppe da Copertino
Piazza Gallo, 10 – 60027 Osimo

Het ondergrondse geheim van Osimo in Le Marche

Het stadje Osimo in Le Marche verheft zich maar liefst 265 meter boven het omringende landschap. Vanaf de in Romaanse stijl opgetrokken Dom aan het Piazza del Duomo heb je een weids uitzicht over de omgeving. Maar het zijn juist de geheimen onder het aardoppervlak die het stadje zo mysterieus maken. De heuvel waarop het stadje ligt is namelijk doorweven met een heel netwerk aan tunnels en ondergrondse ruimtes die onderling met elkaar verbonden zijn door schachten en diepe putten.

Geheime doorgangen

Ongeveer 2500 jaar geleden begonnen mensen te graven in de heuvel om verdedigingswerken aan te leggen en geheime doorgangen te creëren, om zich te voorzien van water en om te overleven. De tunnels speelden een belangrijke rol in de verdediging van de stad. Ze waren een ideale plek om je te in verstoppen of om je ongezien van de ene naar de andere kant van de stad te verplaatsen. Omdat de tunnels zo uitgestrekt waren, konden alleen de inwoners van de stad er hun weg vinden. Buitenstaanders liepen onlosmakelijk in een val of verdwaalden. Maar ook de inwoners van Osimo hadden wat hulp nodig; hierom zie je op de ondergrondse kruispunten en splitsingen tekens en symbolen gekerfd, zodat mensen hun richting konden bepalen.

In de loop der eeuwen hebben de tunnels en ruimten verschillende functies gehad. Een deel van het grottenstelsel deed dienst als wateropslag en in de verschillende putten werden waterbronnen aangeboord. Andere ruimtes werden waarschijnlijk gebruikt voor het uitvoeren van rituelen of werden zelfs bewoond. Omdat de grotten zich pal onder de huizen van het stadje bevinden zijn delen van het grottenstelsel dichtgemetseld, zodat er privé-kelders onder de woningen ontstaan zijn. De constante temperatuur is ideaal voor het opslaan van wijn of voedsel. Een van de inwoners die er salami bewaarde, ontdekte echter het nadeel van de grotten. Er verdween steeds salami uit de kelder en de schuldigen bleken studenten te zijn, die via de tunnels hun weg hadden gevonden naar de delicatesse.

De grotten van Cantinone

Meerdere keren per dag kan je met een gids de grotten van Cantinone ontdekken. Je daalt maar een klein stuk af, maar in feite lopen de grotten door tot ongeveer 300 meter onder het marktplein van de stad en onder het heiligdom van San Giuseppe da Copertino. De gangenstelsels en ruimten zijn in voor een deel tijdens de Middeleeuwen uitgehakt in het broze zandsteen, maar de oorsprong zou liggen in de Romeinse tijd. Je raakt al snel gedesoriënteerd in de grotten. In het verleden was dit een strategie om in geval van nood zelf beschutting en veiligheid te vinden, terwijl de vijand ontmoedigd werd en hun weg kwijtraakte in de gangen.
De meeste inscripties en reliëfs op de muren van de grotten van Cantinone zijn van religieuze aard. Het is niet onwaarschijnlijk dat broeders hier kwamen om te bidden en om alleen te zijn in de absolute stilte van de grotten, ver weg van de drukte van de stad.

De grotten van Piazza Dante

De oude grotten van Piazza Dante zijn met op zaterdag en zondag met een gids te bezoeken. Op amper 10 meter van het plein waaraan de grotten hun naam danken, stap je over de drempel van een ware ondergrondse wereld. Op twee verschillende verdiepingen verwonder je je over raadselachtige reliëfs en esoterische symbolen, verbonden met het einde van 18 eeuw en het begin van de 19 eeuw. Aan het Piazza Dante zouden verschillende personen gewoond hebben die waren verbonden met de vrijmetselarij of andere genootschappen. Wellicht trokken zij vanuit hun paleizen in het geheim de grotten in, om elkaar in het ondergrondse landschap te ontmoeten en ceremonies uit te voeren.
Tijdens de tweede wereldoorlog werden deze grotten, net als de andere, gebruikt als bunkers. Het enorme aantal data en namen die in de muren zijn gekrast zijn bewijs van de moeilijke tijden van de oorlog.

De grotten van Simonetti

De grotten van Simonetti onder Palazzo Hercolani Fava Simonetti zijn privé-eigendom, dus hierom niet vaak te bezoeken. Maar zo nu en dan worden er rondleidingen gegeven, waarbij men met sfeervol kaarslicht door de grotten speurt. Er wordt gezegd dat de Tempeliers de grot gebruikten om een heilige plaats of de concentratie van bepaalde energie te markeren. In het zandsteen zijn diverse symbolen uitgekerfd, die verwijzen naar Jeruzalem en de Hospitaalridders van Malta.

Zelf op onderzoek uitgaan?

De grotten zijn alleen met gids te bezoeken. Rondleidingen duren ongeveer 45 minuten per grot en zijn te boeken via www.osimoturismo.it. Trek comfortabele schoenen aan en vergeet in de zomer niet om ook een dikke trui mee te nemen, de temperatuur in de grotten is namelijk maar 12 of 13 graden. Meer informatie vind je op www.osimoturismo.it.

Het wonder van de mijnen en een verborgen lam; Chiesa di Santa Maria della Rocca in Offida

Een paar dagen eerder schreef ik al over Offida, het elegante Middeleeuwse stadje in Le Marche. Tijdens de stadswandeling die wij er maakten maande onze gids Franco ons voortdurend om snel door te lopen; ‘Andiamo, andiamo! La luce, per le foto!’ Hij heeft namelijks iets speciaals om ons te tonen, en hij wil er zeker van zijn dat we op tijd bij het hoogste punt van het dorp zijn. Al snel zien we waarom hij zo gehaast is; voor ons zien we de prachtige Chiesa di Santa Maria della Rocca. De kerk is gelegen op een hoge klif van tufsteen en biedt aan alle zijden een spectaculair uitzicht op het platteland, zeker op dit tijdstip, vlak voor zonsondergang.

Chiesa di Santa Maria della Rocca in Offida

De kerk van Santa Maria della Rocca wordt beschouwd als een van de belangrijkste monumenten van Le Marche, een typisch voorbeeld van de religieuze architectuur van deze regio. De kerk bestaat uit een onderkerk en een bovenkerk in romaans-gotische stijl, ontworpen door de meester Albertino en gebouwd op de plaats waar zich eens een kasteel en een kleine Benedictijner kerk bevonden. De kasteelheer Longino d’Azone doneerde een groot deel van zijn landgoed, waaronder het kasteel en het kerkje van Santa Maria della Rocca, aan de Abdij van Farfa. De monniken besloten in 1330 dat het kasteel plaats moest maken voor een nieuwe kerk, zoals op een inscriptie op de facade te lezen is, en enkel de oude kapel werd in het bouwplan opgenomen; in de benedenkerk, de crypte, van de huidige kerk zie je nog de oude zijbeuken. De ruimte tussen de oude en de nieuwe muren in de crypte zou uiteindelijk gebruikt worden als begraafplaats. Aan een van de zijwanden zie je nog een van de skeletten van de personen die in deze kerk begraven zijn.

De benedenkerk is opgebouwd uit terracotta en travertijn stenen, met een dubbele rij bogen, en hier zijn nog een aantal fresco’s te zien; de heilige Catharina, de Heilige Christoffel en een Madonna met Kind en twee engelen. De meeste fresco’s zijn echter te bewonderen op de muren van de bovenkerk. Sommige van deze zijn toegeschreven aan de 14e eeuwse Meester van Offida en andere aan de 16e eeuwse Giacomo da Campli. Een deel van de originele decoraties zijn echter geruïneerd of verloren gegaan.

de benedenkerk

Het wonder van de mijnen

Dat we deze kerk en de fresco’s nog kunnen bekijken is een klein wonder. Het ‘wonder van de mijnen’ om precies te zijn. In de tweede wereldoorlog werd het stadje Offida bezet door de nazi’s. Het was echter de periode na de wapenstilstand tussen de Badoglio overheid en de geallieerde troepen, die het zwaarst was voor Offida. Niet alleen werd de stad getroffen door een zware aardbeving, maar hiernaast beschoten een dag na deze ramp enkele Duitse soldaten, die terugtrokken uit Castignano, delen van Offida met machinegeweren. Huizen, belangrijke gebouwen en monumenten werden zwaar beschadigd. De Duitse troepen hadden zelfs verschillende mijnen geplaatst onder de klif waarop de prachtige kerk van Santa Maria della Rocca staat; maar wonder boven wonder zijn deze mijnen nooit ontploft!

Een verborgen lam

Dit is niet het enige wonderbaarlijke verhaal over de kerk. Op de treden van de trap die naar de entree leidt, zie je wanneer je goed kijkt een lam en een klaver uitgekrast in de steen. Volgens de legende dien je met twee voeten op het lam te gaan staan. Vervolgens loop je stap voor stap drie treden omhoog, wacht je even, en loop je weer drie treden omlaag. Wanneer je weer op het lam en klaver staat, mag je in stilte een wens doen. Uiteraard dien je, wanneer je wens is uitgekomen, weer terug te keren naar Offida, om dit wonder in het gastenboek van de kerk op te schrijven.

Dat je drie treden omhoog en vervolgens weer omlaag moet lopen, is geen toeval. Drie is het heilige getal, van de Heilige Drieenheid. Ook dat je achteruit terug moet lopen heeft een reden; volgens de traditie mag je een kerk nooit je rug toekeren.

Terwijl wij de kerk bewonderden zat een verliefd paartje zoenend op de treden van de trap voor de kerk. Wellicht liepen zij ook over het lam heen en wensten zij om een huwelijk in deze kerk. Want de crypte wordt tegenwoordig vooral gebruikt om huwelijksluitingen te vieren!

Juni tot september dagelijks geopend van 10:00-12:30 en van 15:30-19:30
In de winter geopend tijdens feestdagen en de hieraan voorafgaande dag, van 10:00-12:30 en van 15:00-19:00.