Tarantella: Een spinnendans in Puglia

In Puglia hebben we het talloze malen gedanst; de tarantella, die ook wel de spinnendans wordt genoemd. Een volksdans die wordt begeleid door een tamboerijn, een gitaar, viool, castagnetten en soms nog enkele andere instrumenten. Hoe vrolijk de dans er tegenwoordig ook uit mag zien, in vroeger tijden was de Tarantella van levensbelang. Danste je vroeger de tarantella, dan betekende dat namelijk vaak dat je was gebeten door de tarantula spin.

Gebeten door een spin

Dit vraagt om wat uitleg. Hoewel de tarantula een relatief ongevaarlijke spin is, de beet veroorzaakt irritaties en in sommige gevallen hallucinaties, dacht men vroeger dat de spin veel gevaarlijker was. Men dacht dat door een spinnenbeet een geheimzinnige band ontstond tussen de spin en de gebeten persoon, die waanzinnig werd en willoos begon te dansen en te springen. De enige manier om het slachtoffer hiervan te bevrijden, was via de muziek. Muzikanten speelden een ritme dat overeen kwam met de bewegingen van de tarantolato, de persoon die gebeten was door de spin. Ze speelden net zo lang tot de muziek het gif had vernietigd. Later kwam er ook de dans bij; men stampte met de voeten, een symbolische betekenis van het vertrappen en het doden van de spin, en danste op het ritme van de muziek. Ook de kleding is van belang; wanneer de zieke persoon zich de kleur van de spin kon herinneren droeg men kleding in de kleur van het beestje; rood, groen of geel.

De oorsprong van de tarantella dans en de muziek ligt in de Salento, in de buurt van de stad Taranto. Maar in feite is de geschiedenis nog veel ouder: de dans stamt uit de klassieke tijd, uit de riten die de Bacchanten uitvoerden ter ere van de Griekse god Dionysus. Bij de verspreiding van het Christendom verdwenen vele van deze riten, maar in het Zuiden van Italië bleef het heidense gebruik bestaan. Sint Paulus werd zelfs benoemd tot de heilige van de tarantati!

Vooral vrouwen werden gebeten door de tarantula omdat zij in de zomer op het land werkten, waar veel spinnen waren. De spinnendans werd dan ook veel gedanst door vrouwen, aan het einde van de middag, wanneer iedereen terugkeerde van het werken op het land. Men maakte muziek, danste, dronk wijn. En muziek is zo belangrijk voor de Pugliesi, dat je de dans nog overal tegenkomt. En een beet van de spin, die is tegenwoordig gelukkig niet meer noodzakelijk voor een gezellige en muzikale middag.