Het mausoleum van Galla Placidia in Ravenna

Het was geen gebruik dat vrouwen keizerin werden en wellicht was ze officieel wel helemaal geen keizerin, maar het mausoleum van Galla Placidia in Ravenna is groots. Haar graf in Ravenna is het eenvoudigste doch één van de mooiste monumenten uit de oudheid in Italie.

Galla Placidia

Met de dood van haar vader Theodosius werd het Romeinse rijk verdeeld in een Oostelijk en Westelijk deel, dat werd verdeeld tussen haar broers Arcadius en Onorius. Bovendien had Galla een zoon, Valentinianus III, en was de troon zo ook voor de toekomst gegarandeerd. Het rijk werd verdeeld door de mannen, maar Galla Placidia zou lange tijd een grote invloed hebben op staatszaken. In deze woelige tijden, aan het einde van het Romeinse keizerrijk, genoot Galla Placidia in tegenstelling tot de Romeinse generaals veel steun onder de bevolking. De Visigothen waren in 410 begonnen Rome te belegeren en de Romeinse centurionen moesten uitwijken naar een andere hoofdstad. Dit werd Ravenna. Galla Placidia zelf werd ontvoerd door de Visigotische koning Athaulf, en was jarenlang zijn vrouw. Op deze manier werd ze koningin van de Visigothen. Ze wist te ontsnappen maar bleef koningin en had veel invloed en aanzien aan het Visigotische hof.

Toen in 423 één van haar broers (Onorius) stierf zonder een erfgenaam te hebben, werd Galla regentes van haar keizer-zoon Valentinianus III, die toen nog een kind was. Hiermee groeide haar positie nog verder, nu aan het Romeinse hof. Toch bleef ze onder toezicht staan van haar andere broer Arcadius, de Oost-Romeinse keizer. Lange tijd werd Galla Placidia gezien als keizerin van het Westen. Toen haar kinderen groot waren kwam haar zoon Valentinianus echter in conflict met zijn eigen zus Honoria, die ervoor had gezorgd dat Attila de Hun het rijk ging bedreigen. De rol van hun moeder Galla Placidia werd kleiner, ook vanwege haar leeftijd. Kort nadat dit machtsconflict uitbrak tussen haar twee kinderen, stierf ze.

Het mausoleum van Galla Placidia

Het prachtige huisje, dat aan de buitenkant uitblinkt in eenvoud, heeft de vorm van een kruis waarbij het middelste deel aan de binnenkant een prachtige donkerblauwe lucht kent, in mozaiek, met in het midden hiervan een kruis belicht door sterren. Op het mozaïek rechts zie je Christus als herder, met schaapjes om hem heen. Dit beeld van Jezus is beïnvloed door de heidense mythologie. Christelijke motieven voeren de boventoon in de andere afbeeldingen. Het hele huisje is aan de binnenkant belegd met mozaieken. Je zou het bijn in je eigen huis, boven je bed, na willen bouwen met de mozaiek steentjes van de lokale hobbywinkel.

In de periode waarin dit kleine mausoleum werd gebouwd, werd de kerk rijker en machtiger en ging ze zich ook ontfermen over de rechtspraak. Met de groei van de kerk werd het oude Romeinse bestuur steeds zwakker. Steden werden ommuurde vestigingen om zich te beschermen tegen de ongelovige barbaren. De soldaten vochten defensief, niet langer offensief, en hun eergevoel was aangetast door de overwinningen van de barbaren, die bovendien vaak sneller dan zij zelf carrière maakten binnen de hulptroepen van het Romeinse leger. De contrasterende luxe aan het hof en de daarbij behorende eer en plichtplegingen hebben ongetwijfeld dit gevoel van onrechtvaardigheid onder de bevolking versterkt. Het Oost-Romeinse rijk in Griekenland en Turkije zou bekend gaan staan als het Byzantijnse rijk. Het Oosten werd Grieks, het Westen Latijns. Toch zie je in het mausoleum van Galla Placidia die vroeg-byzantijnse invloeden, wat het zo’n uniek bouwwerk maakt in Ravenna en in de wereld en waardoor het terecht is opgenomen in het Unesco Wereld Erfgoed.

Na de val van het West-Romeinse Rijk is Ravenna ook de hoofdstad geweest van de Ostrogothen (een vrij oscuur Middeleeuws volk), waarna het stadje weer werd bezet door de Byzantijnen. In de ‘donkere’ Middeleeuwen is Italie altijd een lappendeken geweest van verschillende heerschappijen, maar Ravenna was altijd een referentiepunt, een centrum van beschaving.

Het mausoleum is aan de Via Canetti. Kaartjes kosten 9,50 euro. Voor meer info (ook in het Engels) zie: www.ravennamosaici.it