Romeo en Julia in Bologna

De 13de eeuw was de Gouden Eeuw van Bologna: de zijdehandel leidde tot een bloeiende industrie, een groeiende stad met hoge torens, en veel rijke families. Maar die waren het niet altijd met elkaar eens. Zacht gezegd. Een tragisch liefdesverhaal dat zich afspeelt tegen een decor van torens en kerken is het gevolg.

De skyline van de 21ste eeuw — Bologna’s skyline ziet er tegenwoordig anders uit dan 800 jaar geleden. Maar de torens zijn gebleven.

Een onmogelijke liefde

‘Uiteindelijk heeft Virginia Galluzzi zichzelf daar opgehangen’ eindigt stadsgids Francesca haar verhaal. Francesca’s woorden echoën na tegen de hoge muren die het kleine plein omringen. Ver weg klinkt het geroezemoes van de winkelstraten om ons heen. We staan op het pleintje Corte Galluzzi – Hof van de familie Galluzzi – en kijken omhoog naar de Torre Galluzzi die met zijn dertig meter boven ons uittorent. Op ongeveer zeven meter hoogte bevindt zich een deur. In de 13de eeuw waren veel woningen en torens van rijke Bolognese families met elkaar verbonden via houten bruggen over de weg. De familie Galluzzi hoefde op die manier zo min mogelijk af te dalen naar het gepeupel onder hen. Maar in 1259 besloot Virginia Galluzzi – de prachtige dochter van een van de rijkste families van de stad – op een andere manier van de hoge deur gebruik te maken: ze hing zichzelf op met behulp van een laken. Hetzelfde laken dat vlak daarvoor was gebruikt om haar grote liefde – Maltesta Carbonesi – te wurgen. Een liefdesverhaal met een triest einde dat nauw verbonden is met de geschiedenis van Bologna. Want om te begrijpen waarom de liefde tussen Virginia en Maltesta net zo onmogelijk was als de liefde tussen Romeo en Julia, brengt Francesca ons even terug naar de 13e eeuw: de Gouden Eeuw van Bologna. Maar ook een tijdperk met ruwe randjes.

Torre Galluzzi kent een bewogen geschiedenis en huisvest nu een boekwinkel

De paus of de Keizer

Het probleem van Virginia en Maltesta was de Investituurstrijd: de oorlog tussen de Rooms-Duitse keizer (de wereldlijke macht) en de paus van Rome (de kerkelijke macht). Deze machtsstrijd kon de tortelduifjes waarschijnlijk gestolen worden. Dat gold echter niet voor hun families. Net als de meeste vermogende families in het Bologna van de 13de eeuw, waren de families van Virginia en Maltesta nauw bij deze strijd betrokken. Maar niet aan dezelfde kant: de familie van Virginia steunde de Paus, en Maltesta’s familie de keizer. Officieel was de Investituurstrijd in 1122 voorbij, maar in Noord-Italië duurde de verdeeldheid bijzonder lang voort. Als Virginia Galluzzi en Maltesta Carbonesi in de 15de eeuw waren geboren, hadden ze waarschijnlijk lang en gelukkig geleefd. De 13de eeuw daarentegen, was een vijandige tijd waarin rijke families hun huizen in korte tijd omtoverden tot forten. Het complex van de familie Galluzzi is daar een mooi voorbeeld van. Francesca wijst naar de gebouwen om ons heen waar de rode verf van de muren bladdert: ‘Dit hele complex was van de Galluzzi’s’. Ze gaat ons voor de toren in. Plotseling staan we in een boekenzaak waar de contouren van de Torre Galluzzi nog goed zichtbaar zijn. Verbaasd lopen we achter Francesca aan langs de rijen vol boeken. Bologna blijft verbazen.

Boekwinkel in Torre Galluzzi — In de boekenzaak Montedori zijn de contouren van Torre Galluzzi nog goed zichtbaar

De Tijd van de Torens — In de 13de eeuw – toen onder andere Dante Alighieri in Bologna woonde – was de stad bezaaid met torens

Van kerk naar parfumerie

Als we de boekwinkel uitlopen staan we in de winkelstraat Via d’Azeglio. Dames op torenhoge hakken met grote tassen aan hun arm slenteren voorbij. Mannen in pak rennen langs ons: spitsuur in Bologna. Voor we aan de drukte kunnen wennen, trekt Francesca ons een parfumeriezaak in. Dat realiseren we ons echter pas als we de marmeren pilaren en gekleurde fresco’s op het plafond hebben bewonderd. Een ronde koepel vormt het dak. In de 13de eeuw was dit de privékerk van de Galuzzi’s vertelt Francesca. De familie was immers een fervent aanhanger van de Paus in Rome. Daarom waren ze woedend toen ze ontdekten dat hun mooie dochter in het geheim met ‘de tegenpartij’ was getrouwd. De machtige familieleden van Virginia kenden geen genade: Maltesta werd gewurgd met een laken. Toen Virginia dat hoorde, was ze wanhopig. Met hetzelfde laken en met behulp van de hoge deur in de toren, besloot ze niet verder te willen leven zonder Maltesta. We staan inmiddels weer op het kleine pleintje en kijken omhoog naar de toren. Daar eindigde achthonderd jaar geleden de romance tussen de twee geliefden. Ondanks – of misschien wel dankzij – dit tragische einde, beschouwen bewoners en bezoekers Bologna als een romantische stad. Al was het maar vanwege de rode stenen en terracotta daken die de hele stad een rode gloed geven. Bolognezen houden van esthetiek, historie en drama. Het verhaal van Virginia en Maltesta heeft het allemaal. Daarom houden de Bolognezen van hun eigen Romeo en Julia. Net als wij.