• Home
  • Over Italië Uitgelicht
  • Samenwerken met Italië Uitgelicht
  • Contact
  • Blog
  • Nav Social Icons

  • Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Home
  • Reizen naar Italië
    • Autoroutes naar Italië
    • Auto huren in Italië
    • Zona Traffico Limitato, ZTL
    • Accommodaties
  • Regio’s
    • Noord-Italië
      • Emilia-Romagna
      • Friuli-Venezia Giulia
      • Ligurië
      • Lombardije
      • Piemonte
      • Trentino-Zuid-Tirol
      • Valle d’Aosta
      • Veneto
    • Midden-Italië
      • Lazio
      • Marche
      • Toscane
      • Umbrië
    • Zuid-Italië
      • Abruzzen
      • Basilicata
      • Calabrië
      • Campanië
      • Molise
      • Puglia
      • Sardinië
      • Sicilië
  • Steden
    • Noord-Italië
      • Bergamo
      • Bologna
      • Bolzano
      • Genua
      • Mantua
      • Milaan
      • Padua
      • Turijn
      • Venetië
      • Verona
    • Midden-Italië
      • Assisi
      • Florence
      • Lucca
      • Perugia
      • Pisa
      • Rome
      • Siena
      • Volterra
    • Zuid-Italië
      • Bari
      • Cagliari
      • Catania
      • Lecce
      • Napels
      • Palermo
      • Taormina
  • Reisroutes
  • Kunst & Cultuur
    • Italiaanse kunst
    • Architectuur
    • Geschiedenis
    • Tentoonstellingen
    • Italiaanse taal
    • Boekentips
  • Italiaanse keuken
    • Italiaanse recepten
    • Italiaanse producten
    • Italiaanse kookboeken
    • Koffie
    • Wijnen, drankjes en cocktails
    • Restaurants
  • Winacties
  • Contact
    • Over Italië Uitgelicht
    • Samenwerken met Italië Uitgelicht
  • Blog
  • Mobile Menu Widgets

    Zoeken

    Volg me op social media!

Italië Uitgelicht

Italië Uitgelicht

Hét online reismagazine over Italië!

  • Reizen naar Italië
    • Autoroutes naar Italië
    • Auto huren in Italië
    • Zona Traffico Limitato, ZTL
    • Accommodaties
  • Regio’s
    • Noord-Italië
      • Emilia-Romagna
      • Friuli-Venezia Giulia
      • Ligurië
      • Lombardije
      • Piemonte
      • Trentino-Zuid-Tirol
      • Valle d’Aosta
      • Veneto
    • Midden-Italië
      • Lazio
      • Marche
      • Toscane
      • Umbrië
    • Zuid-Italië
      • Abruzzen
      • Basilicata
      • Calabrië
      • Campanië
      • Molise
      • Puglia
      • Sardinië
      • Sicilië
  • Steden
    • Noord-Italië
      • Bergamo
      • Bologna
      • Bolzano
      • Genua
      • Mantua
      • Milaan
      • Padua
      • Turijn
      • Venetië
      • Verona
    • Midden-Italië
      • Assisi
      • Florence
      • Lucca
      • Perugia
      • Pisa
      • Rome
      • Siena
      • Volterra
    • Zuid-Italië
      • Bari
      • Cagliari
      • Catania
      • Lecce
      • Napels
      • Palermo
      • Taormina
  • Reisroutes
  • Kunst & Cultuur
    • Kunst & musea
    • Architectuur
    • Geschiedenis
    • Tentoonstellingen
    • Italiaanse taal
    • Boekentips
  • Italiaanse keuken
    • Italiaanse recepten
    • Italiaanse producten
    • Italiaanse kookboeken
    • Koffie
    • Wijnen, drankjes en cocktails
    • Restaurants
  • Winacties
Giulio Romano, 1532-34, Fresco, Sala dei Giganti, Palazzo del Tè, Mantua

Al fresco en al secco

5 juli 2017 door Aniek Rooderkerken

Al fresco en al secco

Palazzi, kerken, kloosters en kathedralen. Allemaal zijn ze versierd met fresco’s. Heb je er al eens bij stilgestaan wat de fresco-techniek precies inhoudt? Wat is het verschil tussen de techniek van het schilderen al fresco en al secco? 

Wat is schilderen al fresco?

Bij het schilderen al fresco is de verf direct op het natte pleisterwerk aangebracht. Hierdoor is het een moeilijke en tijdrovende techniek. Maar hoe wordt een fresco precies opgebouwd?

Hoe fresco’s opgebouwd dienen te worden, werd al in de vijftiende eeuw perfect beschreven door Cennino Cennini. Volgens Cennini diende op een gemetselde muur eerst een ruwe pleisterlaag aangebracht te worden, de zogenaamde arriccio. Hierna volgde soms een tweede laag met een extra hoeveelheid zand door het pleister gemengd. Hierop werd met houtskool een schets gemaakt.

Was de schets eenmaal goedgekeurd, dan werden de hoofdlijnen van de figuren overgeschilderd met okerverf, vermengd met sinopia, een roodbruin pigment. De kleurstoffen waren afkomstig uit Sinope, een stad aan de Zwarte Zee in het huidige Turkije.

Tot slot werd de sinopia bedekt met een dunne witte pleisterlaag, de intonaco. Door de sinopia schemerde de ondertekening nog door de natte pleisterlaag heen. Het pleisterwerk was nu helemaal klaar voor het fresco!

Hoe werden ondertekeningen gemaakt?

Bij het maken van de ondertekening stond de kunstenaar echter wel voor een uitdaging. Hoe kreeg hij zo snel mogelijk een tekening op de kalklaag? De kunstenaar maakte soms gebruik van de spolvero-techniek. Hierbij werd een werktekening op ware grootte gemaakt. De lijnen van de tekening werden ingeprikt met duizenden gaatjes en vervolgens werd het papier tegen de wand gehouden. Wanneer nu zwarte houtskool over het papier werd geblazen, verscheen de tekening in fijne stippellijnen op de muur.

Een andere mogelijkheid was om een karton, een tekening, op ware grootte te maken en deze op de juiste plaats tegen de natte intonaco te houden. Vervolgens kon de kunstenaar de omtrekken van de figuren met een graveernaald door het karton heen in de muur krassen.

Een derde optie was het kwadreren, waarbij de kunstenaar een raster tekende op zijn ontwerptekening, en een groter raster op de muur, waardoor hij met de vierkanten als hulpmiddel snel de voorstelling op de muur kon tekenen.

Leuk detail: omdat de verf in de loop der tijd vaak doorzichtig is geworden, kan je tegenwoordig deze ondertekeningen en stippellijnen soms door de verf heen zien schijnen. Ook de krassen in de kalk kan je nog zien. Ga er maar eens naar op zoek!

Padua, Cappella degli Scrovegni, Giotto's fresco van het Laatste Oordeel
Padua, Cappella degli Scrovegni, Giotto’s fresco van het Laatste Oordeel

Waarom moest de kunstenaar snel werken?

De muur moest voorbereid worden met verschillende lagen kalk en verf en vervolgens moest de kunstenaar zijn schildering voltooid hebben voordat de natte pleisterlaag droog was. Op dat moment vormde de verf namelijk één geheel met de kalk en hierna was het erg moeilijk om nog veranderingen aan te brengen.

Het probleem was dat sommige fresco’s enorm groot konden zijn. Omdat het pleisterwerk in één dag opdroogde, bracht de kunstenaar precies zoveel kalk aan als hij in een dag, una giornata, kon beschilderen. Het stukje fresco dat een schilder per dag creëerde wordt dan ook giornata genoemd.

Ook leuk: de giornate, de stukken die per dag beschilderd konden worden, zijn vaak ook te herkennen. Je kan de overgang van de kalklagen zien en hierdoor ontdekken uit hoeveel giornate een fresco bestaat.

Wat is schilderen al secco?

Tijd om te twijfelen of wijzigingen aan te brengen, was er vaak niet. De kunstenaar moest er dus goed over nadenken welk oppervlakte hij op een dag kon schilderen maar ook hoe de kleuren na het opdrogen van de pleisterlaag zouden zijn.

Wat nu als er toch een foutje was gemaakt bij het schilderen? Dan kon de kunstenaar gelukkig nog al secco aanpassingen maken. Bij deze methode werd geschilderd op secco (droog) pleisterwerk, en werden de pigmenten in een bindend medium opgelost, zoals ei. De verfsoort droogde mat op, waardoor de wijzigingen niet al te veel afweken van het al fresco geschilderde werk.

Medici wapenschild op een fresco in het Palazzo Pitti, Sebastiano Ricci, 1707
Medici wapenschild op een fresco in het Palazzo Pitti, Sebastiano Ricci, 1707

Categorie: Italiaanse kunst, Italië, Kunst & Cultuur

Dit vind je misschien ook leuk

Pisanello, Portret van een prinses van het huis van Este, detail. Musée du Louvre, ParijsPisanello: meester van de gotiek, kunstenaar van de renaissance
Intrigerend Florence; het Piazza del Limbo
Titiaan, Venus van Urbino, Uffizi FlorenceDe Venus van Urbino, 10 Must-Sees in de Uffizi

Lees Interacties

Reacties

  1. George douenburg zegt

    5 juli 2017 om 11:57

    Weer een prachtig verhaal uit het mooie italie.
    Ga zo door

    Beantwoorden
  2. rita zegt

    5 augustus 2017 om 08:13

    Goed en verstaanbaar uitgelegd !

    Beantwoorden

Geef een antwoord Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Next Post >

Aperitivo in Italië: een overheerlijke traditie

Primaire Sidebar

Ciao

Ciao! Mijn naam is Aniek en ik ben gek op Italië. Op Italië Uitgelicht deel ik Italiaanse bestemmingen en reisverhalen, en schrijf ik over van alles rondom cultuur, tradities, kunst, boeken en culinair.

Lees meer

Connect

Zoeken

Bestel de nieuwe editie van De Smaak van Italië!

De Smaak van Italië

De nieuwe editie van De Smaak van Italië staat vol tips voor de mooiste Bucket List ervaringen in Italië. Pre-order de nieuwe editie!

Nieuwsbrief

Blijf op de hoogte van de mooiste verhalen en ontvang één keer per maand de beste reistips voor Italië!

Privacy Policy & Disclaimer

Meer reisinspiratie

@ItalieUitgelicht

In de tentoonstelling Oevers vol Romeinen in het L In de tentoonstelling Oevers vol Romeinen in het Limburgs Museum ontdek je deze zomer hoe het was om hier in de Romeinse tijd te leven. Aan de hand van bijzondere historische vondsten word je meegenomen naar het Romeinse leven langs de Rijn en Maas.
Deze mantelspeld van verguld zilver werd bijvoorbeeld gevonden in Zwammerdam, maar is van Germaanse oorsprong. (Afbeelding: Rijksmuseum van Oudheden Leiden)
Lees meer in de blog. Link in bio!
Ik weet wel wat ik vandaag ga doen.. de nieuwe edi Ik weet wel wat ik vandaag ga doen.. de nieuwe editie van De Smaak van Italië lezen. Met een bucketlist voor Italië, paradijselijk Ponza én een item over fietsen in Umbrië.
Wil je het magazine nog bestellen, dan vind je in de sidebar van mijn blog een linkje.
Ps: check hoe kat Cipollini steeds mijn foto’s photobombed 😂
Doe mij nog maar een aperitivo in Italië hoor! Ik Doe mij nog maar een aperitivo in Italië hoor! Ik weer het, ik moet nog een paar maanden wachten, maar dromen mag ☺️
Als ik dan niet in Italië kan zijn, dan maar op e Als ik dan niet in Italië kan zijn, dan maar op een mooi plekje in mijn eigen Utrecht. Hier is dat in de Pandhof van de Dom, de kloostertuin die ingeklemd ligt tussen de Domkerk en het Academiegebouw. Ken jij dit plekje?
En voor de oplettende kijker: ja, inmiddels 6 maanden zwanger! 👶
Mijn zomerse jurkje is trouwens van @protestwomen. Met de code italieuitgelicht10 krijg je tot en met 31-10-2022 10% korting op zowel op de nieuwe als oudere collecties! 🌞☀️
Op 24 augustus 2016 werd Midden-Italië opgeschrik Op 24 augustus 2016 werd Midden-Italië opgeschrikt door een aardbeving die tal van dorpen en gehuchten met de grond gelijkmaakte. Er waren honderden slachtoffers en er was veel materiële schade. Amatrice was een van de zwaarst getroffen plaatsen. Huizen, zelfs hele straten, werden van de kaart geveegd. Deze gebeurtenis en deze plaats vormen het decor van de nieuwe Italiaanse roman van Franco Faggiani Soms zou ik de wind willen zijn.
Benieuwd? Lees meer via de link in bio!
Herken jij dat gevoel? Dat het altijd lijkt alsof Herken jij dat gevoel? Dat het altijd lijkt alsof het zo lang geleden is dat je in Italië bent geweest?
Deze foto maakte ik nog geen jaar geleden in Acqui Terme, en dit was niet eens de laatste keer dat ik in Italië was. 
Toch lijkt het een eeuwigheid geleden!

Footer

Disclaimer

Blogs op deze website kunnen een samenwerking zijn of affiliate links bevatten. Dit betekent dat als je via één van deze links een aankoop doet, Italië Uitgelicht een kleine commissie ontvangt zónder extra kosten voor jou. Je leest meer hierover in de disclaimer.

Volg mij op social media

Over deze website

Italië Uitgelicht is onderdeel van Aniek Rooderkerken Adventure Media, ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder het KvK-nummer 71391177.

Meer reisinspiratie?

avontuuropreis.com waar je leest over outdoor reizen, avontuur, natuur, fietsen en hiking.

En ga je op reis naar Puglia? Bekijk dan zeker de website Reizen naar Puglia.

Copyright Italië Uitgelicht © 2022 · Theme by 17th Avenue