Brieven aan Beatrice

Florence is de stad van Dante Alighieri. De dichter werd er geboren in 1265, leerde er zijn Beatrice kennen en werd er voor het leven verbannen in 1302. Deze gebeurtenis bracht Dante ertoe één van de belangrijkste werken uit de wereldliteratuur te schrijven; de Divina Commedia. Na Dante’s dood, en nadat zijn roem flink was gestegen, is de dichter in ere hersteld en sindsdien doet het Florentijnse stadsbestuur er alles aan om Dante’s beenderen een plaats te geven in zijn geboortestad, in de lege graftombe van Dante in de Santa Croce. Of dit ooit gaat lukken is nog maar de vraag. De stad stuurt al sinds 1325 jaarlijks een kruik met olijfolie en een palmtak naar Ravenna, Dante’s laatste rustplaats, om de stad over te halen de beenderen van Dante terug te geven. Tot nu toe is dit echter ieder jaar zonder enig resultaat.

Dat wil niet zeggen dat Dante niet zichtbaar is in de stad, integendeel zelfs. Bijna op iedere straathoek vind je wel een meer of minder zichtbare verwijzing naar de grote dichter of zijn meesterwerk. Zo is halverwege de Ponte Vecchio een stenen plakkaat te zien met het opschrift ‘in sul passo d’Arno – Dante- Inf.. XIII.146.‘. Voor wie goed zoekt en om zich heen kijkt zijn verspreid door de stad dertig van deze plakkaten te vinden, telkens met een ander opschrift waarvan je de betekenis eenvoudig kunt opzoeken in je vertaling van de Commedia, die je uiteraard altijd mee neemt naar de stad van Dante!

Een kleine wandeling verder zie je in de Via del Corso het huis van de familie van Dante’s geliefde Beatrice, het Palazzo Portinari. Op de façade staat in Dante’s versregels de geschiedenis van Dante en Beatrice beschreven: ‘sovra candido vel cinta d’uliva | donna m’apparve, sotto verde manto | vestita di color di fiamma viva’ (Purgatorio XXX 31-33). “Welnu, zo verscheen mij daar in een wolk van bloemen, die door de handen van de engelen omhooggeworpen in en om de wagen neerdwarrelden, een vrouw die op een sneeuwwitte sluier een krans van olijftakken droeg en onder een groene mantel was gekleed in een vlammend rood gewaad.” (vertaling Frans van Dooren)

Nabij vind je ook een 11e eeuwse kerkje, de Santa Margharita de’ Cerchi die soms ook simpelweg Chiesa di Dante, Kerk van Dante, wordt genoemd. Hier vond de belangrijkste ontmoeting uit Dante’s leven plaats; het moment waarop hij op een dag in mei 1274, voor aanvang van de mis een prachtig meisje zag, Beatrice Portinari. Zijn leven lang bleef hij verliefd op haar en zij zou zijn grote liefde en muze blijken; in Dante’s Commedia speelde Beatrice zelfs een hoofdrol.

Eeuwen na de ontmoeting van Dante met zijn muze is in dit kleine kerkje nog de tombe van Beatrice te vinden, dat de afgelopen jaren bijna een bedevaartsoord is geworden. Honderden jonge vrouwen bedelven Beatrices tombe met bloemen en vooral met brieven, waarin zij haar haar om hulp vragen in de liefde. Sinds een aantal jaar geleden de eerste briefjes werden achtergelaten zijn er nu honderden te vinden, in alle talen van de wereld. Sommigen zijn kort en vreugdevol, anderen lang en wanhopig. Maar één ding hebben ze gemeen; allen beschrijven de vurige hoop dat Beatrice hen kan helpen om de gunsten van hun geliefde te winnen.