Constantijn en de christelijke revolutie in het Romeinse Rijk van Henk Singor

Soms zijn er van die boeken die diep ingaan op de Geschiedenis, maar ook een publiek weten te bereiken dat dit niet heeft gestudeerd. Ik denk dat dit werk door Henk Singor zo’n boek is, een boek voor mensen die meer willen weten over het hoe en waarom van onze wereld. Een interessant thema dat de laatste tijd veel aandacht krijgt is de kerstening van het Romeinse Rijk door Constantijn, zie ook ons recente artikel over de tentoonstelling in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

Constantijn en de christelijke revolutie in het Romeinse Rijk

In Italië worden veel toegankelijke boeken gepubliceerd over de oudheid in het Italiaans door Italiaanse historici, maar in het Nederlands was er van een contemporaine Nederlandse schrijver nog niet een goed toegankelijk boek over deze interessante periode. Een boek schrijven over de late oudheid is helemaal niet makkelijk. De periode is een opeenvolging van macht, met vele figuren met soortgelijke verhalen. Een troonpretendent wordt vermoord, een generaal wordt uitgeroepen tot zijn opvolger, maar deze heeft te weinig geld en teveel grensconflicten om zijn macht te behouden en wordt vervolgens vermoord door zijn voormalige aanhangers uit zijn directe omgeving. Dat ritueel heeft zich vele malen herhaald. Weet daar maar eens een lezer mee te boeien.

Beter is het dus een thematisch boek over deze periode te lezen. Zoals de kerstening.

De droom van Constantijn, was die nou echt of is het een fabeltje van latere historici om het verhaal mooier te maken?

Afgezien van de droom waren er vele beweegredenen die bestonden in de maatschappij die klaar was voor een monotheistische religie. Zo schrijft Singor:

“In de Late Romeinse Oudheid heerste de overtuiging dat wie zich inspande en zich maar dapper genoeg betoonde, dus wie zijn virtus manifesteerde, door de goden met felicitas werd beloond. Dat bleef in feite zo tijdens de eerste twee eeuwen van het keizerrijk. De keizers beschikten vanzelfsprekend over de nodige virtutes, dus volgde hun felicitas vanzelf. Maar in de derde eeuw veranderde dit tamelijk drastisch. Als gezegd behaalden de keizers niet langer voortdurend schitterende overwinningen. Op eigen kracht leken die overwinningen niet zelden bijna onbereikbaar. Zo werd hulp van de goden belangrijker dan vroeger. De goden moesten de gehoopte felicitas schenken als zij naar behoren werden vereerd. Dus werd pietas een essentiele eigenschap van de keizer, zodat men kon geloven dat het juist zijn pietas was die hem felicitas schonk.”

Singor schrijft toegankelijk en virtuoos. Maakt mooie zinnen die recht doen aan de rijkheid van de periode. Een fijn boek dus om te lezen.

Interessant is dat Singor ook een boek heeft geschreven over de Griekse periode in Sicilie en dat hij lezingen heeft gegeven over archaisch Italie. Ook leidt hij culturele reizen met historische thema’s en geeft hij cursussen bij de HOVO. Hij is verbonden aan de Universiteit van Leiden.

Henk Singor Constantijn en de christelijke revolutie in het Romeinse Rijk. Ambo Anthos 2014. 29,99 euro.