• Home
  • Over Italië Uitgelicht
  • Samenwerken met Italië Uitgelicht
  • Contact
  • Blog
  • Nav Social Icons

  • Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Home
  • Reizen naar Italië
    • Autoroutes naar Italië
    • Auto huren in Italië
    • Zona Traffico Limitato, ZTL
    • Accommodaties
  • Regio’s
    • Noord-Italië
      • Emilia-Romagna
      • Friuli-Venezia Giulia
      • Ligurië
      • Lombardije
      • Piemonte
      • Trentino-Zuid-Tirol
      • Valle d’Aosta
      • Veneto
    • Midden-Italië
      • Lazio
      • Marche
      • Toscane
      • Umbrië
    • Zuid-Italië
      • Abruzzen
      • Basilicata
      • Calabrië
      • Campanië
      • Molise
      • Puglia
      • Sardinië
      • Sicilië
  • Steden
    • Noord-Italië
      • Bergamo
      • Bologna
      • Bolzano
      • Genua
      • Mantua
      • Milaan
      • Padua
      • Turijn
      • Venetië
      • Verona
    • Midden-Italië
      • Assisi
      • Florence
      • Lucca
      • Perugia
      • Pisa
      • Rome
      • Siena
      • Volterra
    • Zuid-Italië
      • Bari
      • Cagliari
      • Catania
      • Lecce
      • Napels
      • Palermo
      • Taormina
  • Reisroutes
  • Kunst & Cultuur
    • Italiaanse kunst
    • Architectuur
    • Geschiedenis
    • Tentoonstellingen
    • Italiaanse taal
    • Boekentips
  • Italiaanse keuken
    • Italiaanse recepten
    • Italiaanse producten
    • Italiaanse kookboeken
    • Koffie
    • Wijnen, drankjes en cocktails
    • Restaurants
  • Winacties
  • Contact
    • Over Italië Uitgelicht
    • Samenwerken met Italië Uitgelicht
  • Blog
  • Mobile Menu Widgets

    Zoeken

    Volg me op social media!

Italië Uitgelicht

Italië Uitgelicht

Hét online reismagazine over Italië!

  • Reizen naar Italië
    • Autoroutes naar Italië
    • Auto huren in Italië
    • Zona Traffico Limitato, ZTL
    • Accommodaties
  • Regio’s
    • Noord-Italië
      • Emilia-Romagna
      • Friuli-Venezia Giulia
      • Ligurië
      • Lombardije
      • Piemonte
      • Trentino-Zuid-Tirol
      • Valle d’Aosta
      • Veneto
    • Midden-Italië
      • Lazio
      • Marche
      • Toscane
      • Umbrië
    • Zuid-Italië
      • Abruzzen
      • Basilicata
      • Calabrië
      • Campanië
      • Molise
      • Puglia
      • Sardinië
      • Sicilië
  • Steden
    • Noord-Italië
      • Bergamo
      • Bologna
      • Bolzano
      • Genua
      • Mantua
      • Milaan
      • Padua
      • Turijn
      • Venetië
      • Verona
    • Midden-Italië
      • Assisi
      • Florence
      • Lucca
      • Perugia
      • Pisa
      • Rome
      • Siena
      • Volterra
    • Zuid-Italië
      • Bari
      • Cagliari
      • Catania
      • Lecce
      • Napels
      • Palermo
      • Taormina
  • Reisroutes
  • Kunst & Cultuur
    • Kunst & musea
    • Architectuur
    • Geschiedenis
    • Tentoonstellingen
    • Italiaanse taal
    • Boekentips
  • Italiaanse keuken
    • Italiaanse recepten
    • Italiaanse producten
    • Italiaanse kookboeken
    • Koffie
    • Wijnen, drankjes en cocktails
    • Restaurants
  • Winacties
Peter Paul Rubens, Nimfen en Saters, Museo del Prado Madrid

De naakten van Rubens. Rubens in Italië

11 februari 2015 door Aniek Rooderkerken

Rubens op Italië Uitgelicht? Hoe dat zo? De Vlaamse barokschilder, tekenaar en diplomaat Rubens was in zijn tijd een van de grootste Italofielen van de Nederlanden en andersom hield Italië ook van hem. In het jaar 1600 vertrok Rubens naar Italië en ging hier in dienst van de hertog van Mantua, Vincenzo I Gonzaga. Rubens werd beïnvloed door de werken van Caravaggio en toen hij naar Florence en Rome afreisde maakte hij kennis met de Griekse en Romeinse kunst en kopieerde werken van de Italiaanse meesters. Uiteindelijk zou Rubens de geschiedenis ingaan als de meester van de naakten en de spreekbuis van de contrareformatie. Dit roept de vraag op hoe de kunstenaar zoveel naakten kan hebben geschilderd in een tijd waar de contrareformatie en de sterk regulerende houding van de kerk zoveel invloed hadden op de kunst en kunstenaars?

Peter Paul Rubens, Nimfen en Saters, Museo del Prado Madrid
De naakten van Rubens: Nimfen en Saters, 1638-40, Museo del Prado Madrid

Rubens in Italië

Deze twee punten lijken niet samen te gaan, maar na terugkeer uit Italië werd Rubens juist overstelpt met opdrachten, zoals de Triptiek met de Wonderbaarlijke Visvangst voor de Onze-Lieve-Vrouw over de Dijle in Mechelen. Rubens was geïnspireerd door de verschillende versies die Rafael schilderde van de Wonderbaarlijke Visvangst. Rubens had deze bewonderd tijdens zijn verblijf in Italië. De werken van Rafael zijn het perfecte voorbeeld van de Renaissance idealen, met naakte lichamen die zonder scrupules konden worden weergegeven. Let wel, dit was voor het Concilie van Trente (1545-1563), dat als doel had de katholieke kerk van binnenuit te hervormen en haar leer af te bakenen ten opzichte van de protestanten. De besluiten van het Concilie van Trente beïnvloedden echter ook de kunst en in de tijd van Rubens werden beperkingen opgelegd aan de kunstwerken.

Peter Paul Rubens, Triptiek met de Wonderbaarlijke Visvangst, Mechelen
Peter Paul Rubens, Triptiek met de Wonderbaarlijke Visvangst, 1618-19, Onze-Lieve-Vrouw over de Dijle, Mechelen
Rafael, De Wonderbaarlijke visvangst, 1515, Victoria and Albert Museum, London
Rafael, De Wonderbaarlijke visvangst, 1515, Tempera op papier, gemonteerd op doek, Victoria and Albert Museum, London
Rafael, De Wonderbaarlijke visvangst, Wandtapijt, Musei Vaticani
Rafael, De Wonderbaarlijke visvangst, Wandtapijt in zijde, wol en zilverdraad, Musei Vaticani

Rubens in Mechelen

Ook Mechelen ontsnapte niet aan de beperkingen die de kunst werden opgelegd. Over Rubens Visvangst werden opmerkingen gemaakt over de naaktheid van de figuren en hetzelfde gold voor de Aanbidding der Koningen in de Sint Janskerk in Mechelen. In de zeventiende eeuw werd dit werk bewonderd als zijnde Rubens Meesterwerk, maar alsnog werd de kunstenaar gevraagd om enkele figuren over te schilderen.

De kerkvaders bemoeiden zich echter ook met werken met private doeleinden. De godinnen op Rubens’ Oordeel van Paris, nu in het Museo del Prado, Madrid, werden als te naakt beschouwd. Over de mannen en het kind werd opmerkelijk genoeg niet gesproken. Critici wensten vaak een ingreep in het werk zoals het camoufleren van lichaamsdelen door middel van lendendoekjes. Zo is bij de Venusfiguur in het midden de draperie die zij in haar hand houdt waarschijnlijk later toegevoegd.

Peter Paul Rubens, Het Oordeel van Paris, 1639, Museo del Prado, Madrid
Peter Paul Rubens, Het Oordeel van Paris, 1639, Museo del Prado, Madrid
Peter Paul Rubens, Christoffel en Christus, 1612-14, Onze Lieve Vrouwekathedraal, Antwerpen
Peter Paul Rubens, Christoffel en Christus, 1612-14, Onze Lieve Vrouwekathedraal, Antwerpen

Ook op de Christoffel en Christus zijn draperieën toegevoegd, met of zonder toestemming van Rubens. Op voorbereidende studies in de Alte Pinakothek Munchen is de lendendoek bijvoorbeeld niet zo dominant weergegeven.

Peter Paul Rubens, De Drie Gratieën, 1639, Museo del Prado, Madrid
Peter Paul Rubens, De Drie Gratieën, 1639, Museo del Prado, Madrid

De Drie Gratiën waren oorspronkelijk geheel naakt afgebeeld. Vanwege de Christelijke bescheidenheid werden kort na de presentatie van het werk de naakten bedekt met sluiers of voiles. Deze leidden tot het toevoegen van lendendoekjes, die overigens later werden weggehaald.

Dit was echter niet de enige mogelijkheid om een werk zedelijker te maken. Doeken werden vaak voorzien van een gordijn, gebruikt om zowel het werk te beschermen, maar ook om het af te schermen voor bezoekers, die onverwacht geconfronteerd konden worden met het werk en de afgebeelde naakten. Rubens’ Laatste Oordeel in Alte Pinakothek, Munchen, toont vele mannen en vrouwen die in de hel storten of opstijgen naar de hemel, een mensenmassa vol naakte lichamen. Ook dit werk werd afgedekt met een doek.

Peter Paul Rubens, Het Laatste Oordeel, Alte Pinakothek, Munchen
Peter Paul Rubens, Het Laatste Oordeel, Alte Pinakothek, Munchen

De naakten van Rubens en censuur

Kritieken op de kunstwerken van Rubens en andere kunstenaars leidden tot het toevoegen van geschilderde lendendoeken, het verplaatsen van werken naar minder zichtbare plekken en tot angst bij schilders om te veel naakt af te beelden. Op Rubens lijkt de kritiek weinig invloed gehad te hebben. Sterker nog, hij schilderde steeds explicieter naakte figuren.

Dit betekent niet dat Rubens volledig vrijuit ging. Rubens werd berispt op de naakten op zijn “Oordeel van Paris”, die te naakt waren. Rubens stelde echter dat het naakt essentieel was op de schilderijen. Bij Rubens krijgt de artistieke waarde voorrang op de morele bezwaren. De bepalingen van de geestelijk vaders van de Katholieke Reformatie maakten dat de weergave van het naakt op kunstwerken veranderde. De acceptatie van het naakt hing af van de status van de kunstenaar. Ook Rubens werk werd bekritiseerd, maar ingrepen tijdens zijn leven werden verhinderd. Rubens lijkt zich grotendeels aan de beperkingen en censuur te hebben onttrokken.

Deze blog is en vrije weergave van de lezing ‘Rubensiaans naakt en censuur’ van Karolien de Clippel (Universiteit Utrecht) tijdens de sectiedag van de Onderzoeksschool Kunstgeschiedenis, 450 jaar na het Concilie van Trente: het Concilie en de beeldende kunst, 23 januari 2015 in het Catharijneconvent Utrecht

Categorie: Kunst & Cultuur

Dit vind je misschien ook leuk

Giotto, Ognissanti Madonna, UffiziOgnissanti Madonna, 10 Must-Sees in de Uffizi
Florence en de Uffizi in 3DFlorence en de Uffizi in 3D
Inkomensverschillen in de oudheid

Lees Interacties

Geef een antwoord Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Next Post >

Samenzwering en wraak in Florence; een moordenaar achter het raam

Primaire Sidebar

Ciao

Ciao! Mijn naam is Aniek en ik ben gek op Italië. Op Italië Uitgelicht deel ik Italiaanse bestemmingen en reisverhalen, en schrijf ik over van alles rondom cultuur, tradities, kunst, boeken en culinair.

Lees meer

Connect

Zoeken

Bestel de nieuwe editie van De Smaak van Italië!

De nieuwe editie van De Smaak van Italië wil jij ook lezen! Pre-order de nieuwe editie!

  • Ontmoet de salvataggi van TOSCANE
  • BOEIEND Bolzano Wandelen, wijnen & wellness
  • Wegdromen in RAVELLO Hier wil je ooit eens slapen
  • KNAPPE KOPPEN Kleurrijk keramiek van Sicilië
  • NAPELS’ ZIEL IN DE ZOMER Op pad met een streetfotograaf
  • CITYTRIP CHIOGGIA Het kleine zusje van Venetië

Nieuwsbrief

Blijf op de hoogte van de mooiste verhalen en ontvang één keer per maand de beste reistips voor Italië!

Privacy Policy & Disclaimer

Meer reisinspiratie

@ItalieUitgelicht

Tijdens een vakantie in Toscane is er van alles te Tijdens een vakantie in Toscane is er van alles te zien en te beleven. Hier tref je een mooie mix van kleurrijke dorpjes, culturele steden, overheerlijke wijnen en indrukwekkende natuur. Maar welke plekken mag je absoluut niet missen? In de nieuwste blog nemen we je mee naar de mooiste bezienswaardigheden van Toscane. Link in bio!
Je leert het meest over de culinaire en lokale tra Je leert het meest over de culinaire en lokale tradities als je zelf aan de slag gaat tijdens een workshop. En dus moeten we aan de slag! Bij Agriturismo Agave Alghero leren we de fijne kneepjes van het pastamaken, uiteraard van de lokale pastasoorten.
Wauw! Wat is het Parco Regionale do Porto Conte pr Wauw! Wat is het Parco Regionale do Porto Conte prachtig! En wat zijn er mooie verhalen te ontdekken. Dit ga ik de komende dagen doen, dus houd de stories in de gaten.
Wist je dat dit park ooit grotendeels moerasgebied was? Gevangenen uit een strafkolonie hebben het gebied ontgonnen, in het museum (gevestigd in de oude gevangenis) leer je er alles over.
La Vita è Dolce van Letitia Clark Dolce is zo’n La Vita è Dolce van Letitia Clark Dolce is zo’n kookboek waarbij je het liefst direct álle recepten wilt maken. De recepten zijn voorzien van verrukkelijke introducties, zijn goed te volgen en voorzien van volop foto’s. 
Een ode aan de zoete Italiaanse keuken en een onmisbaar kookboek voor de liefhebber van Italiaanse lekkernijen.
Lees meer via de link in bio!
In de tentoonstelling Oevers vol Romeinen in het L In de tentoonstelling Oevers vol Romeinen in het Limburgs Museum ontdek je deze zomer hoe het was om hier in de Romeinse tijd te leven. Aan de hand van bijzondere historische vondsten word je meegenomen naar het Romeinse leven langs de Rijn en Maas.
Deze mantelspeld van verguld zilver werd bijvoorbeeld gevonden in Zwammerdam, maar is van Germaanse oorsprong. (Afbeelding: Rijksmuseum van Oudheden Leiden)
Lees meer in de blog. Link in bio!
Ik weet wel wat ik vandaag ga doen.. de nieuwe edi Ik weet wel wat ik vandaag ga doen.. de nieuwe editie van De Smaak van Italië lezen. Met een bucketlist voor Italië, paradijselijk Ponza én een item over fietsen in Umbrië.
Wil je het magazine nog bestellen, dan vind je in de sidebar van mijn blog een linkje.
Ps: check hoe kat Cipollini steeds mijn foto’s photobombed 😂

Footer

Disclaimer

Blogs op deze website kunnen een samenwerking zijn of affiliate links bevatten. Dit betekent dat als je via één van deze links een aankoop doet, Italië Uitgelicht een kleine commissie ontvangt zónder extra kosten voor jou. Je leest meer hierover in de disclaimer.

Volg mij op social media

Over deze website

Italië Uitgelicht is onderdeel van Aniek Rooderkerken Adventure Media, ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder het KvK-nummer 71391177.

Meer reisinspiratie?

avontuuropreis.com waar je leest over outdoor reizen, avontuur, natuur, fietsen en hiking.

En ga je op reis naar Puglia? Bekijk dan zeker de website Reizen naar Puglia.

Copyright Italië Uitgelicht © 2022