De mooiste tekeningen van Rafael

Naast de mooiste schilderijen heb ik ook de mooiste tekeningen van Rafael verzameld, want hij was een begenadigd tekenaar. In pen en inkt, krijt, er zijn talloze tekeningen overgeleverd. Herken je ze als voorstudies voor de schilderijen die je de afgelopen week hebt gezien?

Rafael, Madonna en Kind, c. 1503, Pen en inkt, Ashmolean Museum, Oxford.

Rafael, Madonna en Kind, c. 1503, Pen en inkt, Ashmolean Museum, Oxford. Een studie voor de Madonna en Kind in het Norton Simon Museum of Art, Pasadena. De houding en de expressie van de figuren zijn hetzelfde als die op het schilderij, maar Rafael was nog niet zeker over het landschap.

Karton voor St Joris en de Draak, c. 1506, Pen en inkt over zwart krijt, Galleria degli Uffizi, Florence

Karton voor St Joris en de Draak, c. 1506, Pen en inkt over zwart krijt, Galleria degli Uffizi, Florence. Deze tekening is een studie voor de St Joris en de Draak in Washington. Je ziet hoe Rafael op de lijnen van de tekeningen talloze gaatjes heeft geprikt. Door houtskool over de tekening te blazen ontstonden zwarte stippen op het doek dat er onder lag. Zo kon eenvoudig en snel een voorstudie overgebracht worden op het doek of paneel van het uiteindelijke schilderij.

Rafael, De bewening van Christus, c. 1506, Pen en inkt over zwart krijt en stylus, Ashmolean Museum, Oxford.

Rafael, De bewening van Christus, c. 1506, Pen en inkt over zwart krijt en stylus, Ashmolean Museum, Oxford. Op de tekening zien we een van de eerste ideeën die Rafael had voor de compositie van een groot altaarstuk in opdracht van Atalanta Baglioni. Het zou echter nog talloze tekeningen kosten, en vele wijzigingen, voor Rafael zijn uiteindelijke compositie goed genoeg vond. Het uiteindelijke schilderij bevindt zich in de Galleria Borghese in Rome en Marcantonio Raimondi maakte een gravure naar deze tekening.

Rafael, De bewening van Christus, c. 1506, Pen en inkt over zwart krijt en stylus, Musée du Louvre, Parijs.

Rafael, De bewening van Christus, c. 1506, Pen en inkt over zwart krijt en stylus, Musée du Louvre, Parijs. Ook deze tekening is een voorstudie voor het altaarstuk in opdracht van Atalanta Baglioni. Zie je de verschillen?

Rafael, Modello voor de Graflegging, c. 1507, Pen en inkt over stylus en zwart krijt, Galleria degli Uffizi, Florence

Rafael, Modello voor de Graflegging, c. 1507, Pen en inkt over stylus en zwart krijt, Galleria degli Uffizi, Florence. Een groot aantal voorstudies voor de Graflegging zijn overgeleverd, die ons inzicht geven in de fascinerende ontwikkelingen van Rafaels voorbereidingen op de uiteindelijke compositie. Deze tekening is de allerlaatste voorstudie, waarbij de uiteindelijke compositie al grotendeels vastligt. In feite is het een modello; de kwadratuur op de tekeningen, kon op een grotere schaal eenvoudig overgebracht worden naar het grotere formaat van het schilderij

Rafael, Compositorische Studie voor de Overhandiging van de sleutels, c. 1514, rood krijt over stylus, Royal Collection, Windsor

Rafael, Compositorische Studie voor de Overhandiging van de sleutels, c. 1514, rood krijt over stylus, Royal Collection, Windsor
Deze tekening is een studie voor het wandtapijt met het thema ‘Overhandiging van de sleutels’. Het is een zogenaamde tegendruk, een techniek waarbij een stuk licht bevochtigd papier op een tekening wordt gedrukt, waardoor een afdruk op het natte papier achterblijft. De techniek werkte vooral goed bij tekeningen met rood krijt en op deze wijze kon een afbeelding eenvoudig worden aangepast of worden bewaard. Van de originele tekening van deze tegendruk bestaan nu alleen nog maar fragmenten.

Rafael, Studie voor de Drie Gratiën, c. 1518, Rood krijt over stylus, Royal Collection, Windsor

Rafael, Studie voor de Drie Gratiën, c. 1518, Rood krijt over stylus, Royal Collection, Windsor. Met rood krijt wist Rafael prachtige portretten te maken, waarbij hij met behulp van het krijt het huidoppervlakte wist na te bootsen. Een prachtig voorbeeld hiervan is deze studie van de Drie Gratiën, een figuurstudie voor de gewelven van de Villa Farnesina in Rome.

Rafael, Studie voor twee naakten, c. 1515, Rood krijt over metalen stylus, Graphische Sammlung Albertina, Vienna.

Rafael, Studie voor twee naakten, c. 1515, Rood krijt over metalen stylus, Graphische Sammlung Albertina, Vienna. Deze studie van twee naakten is naar het leven getekend, dus getekend naar model in plaats van naar voorbeeld van een schilderij of beeldhouwwerk. De figuur op de voorgrond werd later vereeuwigd als veld-kapitein op De Slag bij Ostia (Stanza dell’Incendio di Borgo). Rafael gaf deze tekening aan Albrecht Dürer, die waarschijnlijk de titel en datum erbij schreef.

Rafael, De School van Athene, Pen en inkt en gewassen inkt, Galleria degli Uffizi, Florence

Rafael, De School van Athene, Pen en inkt en gewassen inkt, Galleria degli Uffizi, Florence. Deze tekening gemaakt in de werkplaats van Rafael, is een kopie naar Rafaels fresco in de Vaticaanse Stanza della Segnatura. De tekening is opgezet in gewassen inkt en vervolgens met gewassen (verdunde) inkt verder uitgewerkt.

Rafael, Leda en de Zwaan, 1505-07, Pen en inkt over krijt, Royal Collection, Windsor.

Rafael, Leda en de Zwaan, 1505-07, Pen en inkt over krijt, Royal Collection, Windsor. Leonardo da Vinci had een grote invloed op het werk van Rafael, met name toen Rafael aan het begin van zijn carrière in Florence verbleef. Sterker nog, de innovaties van Leonardo waren cruciaal voor de ontwikkeling van Rafael. Diens delicate tekening van Leda en de Zwaan is een kopie van Leonardo’s schilderij, dat helaas verloren is gegaan.

Wat vind jij de mooiste tekening van Rafael?