De triomfboog van Septimius Severus op het Forum Romanum

Septimius Severus regeerde in de tweede eeuw na Chr. Hij was geboren in Leptis Magna in Libie, en was daarmee de eerste Afrikaanse keizer van het Romeinse Rijk. De triomfboog van Septimius Severus die in zijner ere is opgericht in het tiende regeringsjaar, is opgedragen aan zijn twee zonen Caracalla en Geta, met wie hij de roem deelde van de overwinning op Assirie.

De roem van de overwinning

In 193 trok Severus naar de oostelijke provincies om de opstand van Pescennius Nigrus neer te slaan. Deze had zich verenigd met de Parthen en de Arabieren. Hij slaagde erin het gebied tussen de Eufraat en de Tigris te pacificeren en het gebied werd de provincie Mesopotamie. Als Severus zich echter naar Gallië wendt om een opstand van Clodius Albinus neer te slaan komen de stammen weer in opstand. Severus keert er in 198 terug en slaat de opstand in twee campagnes neer; hij bezet de verblijfplaats van de Parthische koning en 100.000 gevangenen worden als slaaf verkocht. De keizer ontvangt de titels Arabicus Adiabenicus en Particus Maximus. Bij zijn terugkomst viert de keizer feest en de senaat en het volk richten de triomfboog op bij de Sacra Via aan de rand van het forum Romanum.

Wat is er op de triomfboog te zien?

Vier zuilen steunen een basement waarop gevangen barbaren zijn afgebeeld, bewaakt door Romeinse soldaten. Aan de kant van het Campidoglio is de god Mars afgebeeld. In de hoeken zijn Victoria’s met trofeeën te zien met hieronder aan de linkerkant de beschermgeest van zomer en herfst. Deze suggereren het eeuwige karakter van de overwinning. Boven de laterale bogen zijn goden van de rivieren afgebeeld met hierboven Roma, die eerbewijzen ontvangt van oosterse stammen wiens wapens en buit worden getransporteerd door wagens. Hierboven zijn oorlogsfeiten te bewonderen; een gevecht tussen twee rivieren (de Tigris en de Eufraat), aan de rechterkant de keizer die zijn soldaten toespreekt, het beleg van een stad.
Aan de kant van het forum aan de rechterkant de beschermgeest van lente met links die van de winter. Hierboven aan de linkerkant het begin van de campagne, de keizer en aan de rechterkant de verdragen met de barbaren, de opzet van het kamp en het beleg van een stad.

Vervloekt zij zijn nagedachtenis!

In de hoeken is een inscriptie te lezen waarin de boog wordt opgedragen aan Severus en Caracalla, doordat deze de staat hebben behouden en het rijk hebben vergroot. Onder de twee laatste letters van de derde regel; P (atri) P (atriae) en OPTIMIS FORTISSIMISQVE PRINCIPIBVS is duidelijk een andere inscriptie te lezen waar deze overheen is gegraveerd. Caracalla had, na zijn broer Geta in 211 te hebben vermoord, opdracht gegeven hem uit alle inscripties te wissen. Hij moest verdwijnen uit de geschiedenis. De senaat besloot tot een Damnatio Memoriae. Zijn nagedachtenis werd vervloekt. Eronder valt dan ook nog net te lezen ET P. SEPTIMIO GETAE NOB. CAESARI

Meer lezen?
Barini; Triumphalia Rome, 1952
Brizzi; I monumenti antichi Rome, 1973
Brillant; Roman Art Londen, 1974