In het hart van de renaissance. De vroegste Rafaël komt naar Enschede!

Over een aantal maanden strijkt de Italiaanse renaissance neer in Enschede. Rijksmuseum Twenthe presenteert dan de nu al bijzondere tentoonstelling In het hart van de Renaissance. Uniek, want niet eerder waren in Nederland zoveel Italiaanse meesters te zien. De directeuren van de musea in Brescia en Enschede maakten bekend dat de tentoonstelling nog mooier gaat worden dan eerst voorzien. De aller vroegste Rafaël uit 1500-01 komt ook naar Nederland!

In het hart van de renaissance

In de tentoonstelling wordt voor het eerst  in Nederland een groep Noord-Italiaanse renaissanceschilderijen getoond. En niet van de minste meesters: Rafaël, Titiaan, Bellini. Vijfenveertig topstukken van de zestiende-eeuwse Italiaanse schilderkunst. Een reden op zich om de tentoonstelling nu al in je agenda te zetten. Want al bezoek je komend jaar maar een of twee tentoonstellingen, zorg dan dat In het hart van de renaissance hierbij zit. De tentoonstelling trekt nu volle zalen in Helsinki en was daarvoor te zien in Warschau. 11 februari 2017 opent de tentoonstelling in Enschede.

De eerste engel van Rafaël

Gisteren was ik aanwezig in het Italiaans Cultureel Instituut in Amsterdam waar Luigi Maria di Corato, directeur van Musei Brescia, bekend maakte dat de tentoonstelling In het hart van de Renaissance nog bijzonderder wordt dan was voorzien. De Pinacoteca Tosio Martingengo stelt niet alleen de Zegenende Christus van Rafaël beschikbaar voor de tentoonstelling, maar ook het andere topstuk van Rafaël… Zijn vroegste werk, een prachtig engelenhoofd uit 1501. Het wordt een blikvanger in de expositie, temeer omdat van zijn hand in Nederlandse collecties geen enkel werk aanwezig is.

Het paneel met de engel van Rafaël is onderdeel geweest van het Baronci altaar. Rafaël was pas 18 jaar oud toen hij het altaarstuk maakte voor de kerk van Sant ́Agostino in Città di Castello, nabij Urbino. Door een aardbeving in 1789 werd het altaarstuk zwaar beschadigd en gingen grote delen ervan verloren.

Lorenzo Lotto en Giovanni Gerolamo Savoldo

Aan de toch al prachtige tentoonstelling worden verder nog een prachtige Lotto, een portret door Tintoretto en een Bijbels tafereel van Savoldo toegevoegd. Arnoud Odding, directeur van Rijksmuseum Twenthe, vertelde ons gisteren dat uit de Gallerie dell’Accademia in Venetië werken van Tintoretto en Savoldo naar Enschede komen. De Collectie Palma Camozzi Vertova geeft een prachtige Lotto in bruikleen. Hiermee worden er maar liefst vijfenveertig schilderijen geëxposeerd.

De Venetiaan Lorenzo Lotto is met twee werken vertegenwoordigd. Als eerste met de magistrale Aanbidding van de herders uit 1530 en als tweede met de Maria met Kind en de heilige Johannes de Doper en Catharina van Alexandrië uit 1522. Op de bovenstaande afbeelding kan je zien waarom Lotto bekend staat om zijn bijzondere kleurcombinaties. En is je opgevallen dat er op dit werk een kleine eekhoorn te zien is? De exacte betekenis daarvan is onduidelijk. Misschien is het een toonbeeld van ijver en vooruitziendheid? In de Aanbidding van de herders heeft het lam een bijzondere rol, het knuffelt met de pasgeboren Jezus.

Uit de Gallerie dell’accademia in Venetië komen twee werken naar Enschede. De Annunciatie van Giovanni Gerolamo Savoldo uit 1538 en een portret van Procurator Jacopo Soranzo door Tintoretto. Van Savoldo, ook bekend als Girolamo da Brescia genoemd, zijn nog slechts veertig werken bekend. Naast een zeldzaam portret van een fluit spelende jongeling hangt in het Rijksmuseum Twenthe ook een Bijbelse voorstelling van zijn hand. Opmerkelijk is zijn sobere realisme en gebruik van ‘chiaroscuro’, de clair-obscur techniek die goed te zien is in de Annunciatie.

Verwacht! In het hart van de Renaissance in Rijksmuseum Twenthe

De tentoonstelling In het hart van de renaissance in Rijksmuseum Twenthe is ontstaan uit een samenwerking met de Pinacoteca Tosio Martinengo in Brescia. Het moge duidelijk zijn: liefhebbers van Italiaanse kunst mogen deze tentoonstelling absoluut niet missen. Zeker omdat het de eerste tentoonstelling in Nederland is die puur is gericht op de meesterwerken van de Italiaanse renaissance. Er zijn niet veel renaissance schilderijen in de Nederlandse musea. Een Titiaan in Boijmans Van Beuningen, bijvoorbeeld, en een aantal schilderijen in het Rijksmuseum Amsterdam. Italiaanse tekeningen vind je in ook in Amsterdam, in Haarlem en Rotterdam. Maar zoveel Italiaanse renaissance schilderijen bijeen in een Nederlands museum is een ongekende en unieke mogelijkheid. Bezoeken dus!

De tentoonstelling In het hart van de Renaissance is te zien van 11 februari tot met 18 juni 2017 in Rijksmuseum Twenthe in Enschede. De online kaartverkoop is al gestart.