Literatuur over Rome: De opvolger van Willemijn van Dijk

Net las ik op Twitter dat Willemijn van Dijk vanuit Zuid-Korea een aanbod had gekregen voor de rechten van haar boek Via Rome. Leuk dat er ook in zo’n ver Aziatisch land interesse is in de historische gelaagdheid van een Westerse stad. Korte tijd na Via Roma verscheen van haar hand bij uitgeverij Ambo Anthos De opvolger, over het leven van keizer Tiberius. Dit is meer een roman. In tegenstelling tot Via Roma dat ik toch eerder als een reisgids zou bestempelen. Van Dijk schrijft met een vlotte pen en heeft kennis van zaken, en daarmee is dit boek een echte must-read voor de fans van historische verhalen.

Tiberius

Het boek gaat dus over keizer Tiberius en hoe zijn leven werd vormgegeven door keizer Augustus en diens familie. Het feit dat Tiberius aan de macht kwam was voor Van Dijk beslissend voor de heerschappij en triomf van het Romeinse keizerrijk en het einde van de Republiek. Hoe dit gebeurde, met alle familie-intriges en politieke spelletjes, is onderwerp van dit boek.

Het leven aan het hof, karakters en familie spelen een belangrijke rol, en daardoor moest ik een beetje denken aan de miniserie I Claudius naar het boek van Robert Graves. Het verhaal van Tiberius zou zich ook wel lenen voor een verfilming op deze manier. Om betekenis te geven aan de feiten heeft Van Dijk een samenhang gecreëerd door af en toe wat te speculeren, dingen weg te laten of andere dingen uit te lichten.  Het is een mooi verhaal maar niet zozeer een visie of perspectief dat Van Dijk ons aan de man brengt. Er is niet echt een groter verhaal.

Feit of fictie?

Wat ik zelf wel lastig vind is dat dit boek op een vaag gebied ligt tussen feit en fictie. Ze maakt gebruik van allerlei kennis die beschikbaar is in de wetenschap, maar uiteindelijk wordt er ook veel gespeculeerd over gevoelens en motieven van historische personages. Not done in de wetenschap, mag weer wel in een literaire biografie of een roman. Ook zitten er veel flash forwards in zoals: ‘Een zinnig besluit, zoals zou blijken toen Marcellus stierf’. Daarmee schrijf de oudheidkundige een helder verhaal waardoor de geschiedenis gaat leven. Het boek staat in ieder geval in een meer angelsaksiche traditie van historische literatuur, waar men meer belang hecht aan een goed verhaal schrijven.

Open en eerlijk

Het is goed dat wetenschappelijke artikelen openbaar en voor iedereen toegankelijk worden. Voor de historische wetenschap is dit ook fijn. Er zijn veel amateur-historici die een hele fijne neus hebben voor allerlei details en tegenstrijdigheden. En dat gevoel van ‘klopt het wel’? blijft ook bij dit boek toch een beetje bij me hangen, doordat het een geschiedenisboek is dat zich niet houdt aan wetenschappelijke conventies. Het zal de angst voor ‘fake news’ wel zijn.

Willemijn van Dijk | De opvolger – Tiberius en de triomf van het Romeinse keizerrijk | Ambo Anthos  | ISBN 9789026332326 | Bestel De Opvolger hier bij bol.com