Ondergewaardeerde stilte. Fra Angelico’s Annunciatie

Fra Angelico (1395 – 1455) werd door Vasari in zijn Vite beschreven als zijnde “een zeldzaam en perfect talent”. Dit talent is zeker zichtbaar in de Annunciatie die hij schilderde in het Convento di San Marco in het noorden van Florence. In de Christelijke iconografie verbeeldt de annunciatie het moment waarop de aartsengel Gabriël aan Maria verschijnt en haar de geboorte van Jezus verkondigt, zoals beschreven in het Evangelie van Sint-Lucas 1:26-35. Het fresco is nog steeds daar te vinden waar Fra Angelico het oorspronkelijk schilderde; het is het eerste fresco dat je ziet wanneer je in het Convento di San Marco de trappen oploopt naar de eerste verdieping van het klooster, naar de cellen van de moniken waar de kunstenaar zijn beroemde fresco’s schilderde.

De weergave van de Annunciatie was in de Renaissance immens populair en Fra Angelico vervaardigde verschillende werken met deze scène, bijvoorbeeld het paneel dat hij schilderde in 1432-34 en dat zich nu bevindt in het Museo Diocesano in Cortona. De Annunciatie die Fra Angelico een aantal jaren later in Florence zou schilderen, toont een sobere en intieme scène die zich afspeelt in een Loggia. Waar de aankondiging door de afgezant van de Schepper nog wel eens wordt weergegeven met veel pracht en praal, door middel van gouden stralen die uit een wolkenlucht neerschijnen op Maria, is deze Annunciatie een toonbeeld van serene rust. De aartsengel Gabriel knielt neer voor Maria. Bescheiden, ondanks de belangrijke gebeurtenis die voorhanden is. De twee figuren buigen naar elkaar toe en enkel hun houding vertelt ons dat er iets belangrijks staat te gebeuren. Ze kijken in elkaars ogen, lijken niet te spreken, en Maria straalt een serene aanvaarding van haar lot uit. Beiden hebben de handen in een soort kruis voor de borst gevouwen.

In het fresco ontbreken de vele symbolische objecten die de beschouwer zouden moeten herinneren aan Maria’s zuiverheid, zoals de witte lelies, of het heilig boek op Maria’s schoot. We zien enkel de Engel en Maria, een eenvoudige loggia met een tuin waarin kleine lentebloemen lijken te groeien en waar op de achtergrond Toscaanse cipressen wuiven in de wind.

Zowel het fresco als het klooster hebben een ondergewaardeerde stilte, een sereen meesterwerk in een verder levendige stad.

Fra Angelico, Annunciatie, 1442-43, Convento di San Marco, Florence