Ravenna versus Florence: de strijd om het gebeente van Dante

Maar liefst zeven eeuwen lang zijn de relaties tussen Florence en Ravenna al op zijn minst gespannen. De twee steden kunnen het prima met elkaar vinden, maar op één punt staan ze lijnrecht tegenover elkaar. De reden? Één van de meest illustere inwoners van Florence, Dante Alighieri, werd begraven in Ravenna in plaats van in zijn geboortestad.

Dante in Ravenna

De stad Florence wil natuurlijk haar beroemde dichter weer binnen de stadsmuren hebben. Ravenna van haar kant vindt dat het gebeente van Dante moet blijven waar het is. In de eerste plaats omdat Dante op 14 september 1321 in deze stad is gestorven bij zijn terugkeer van een diplomatieke missie naar Venetië en ten tweede omdat Florence de dichter voor het leven had verbannen en Dante ervoor gekozen had om niet terug te keren naar de plaats die hem zo slecht had behandeld.

Tip: lees meer over het Florence van Dante.

Al sinds 1396 probeert het bestuur van Florence om de beroemde dichter weer binnen haar stadsmuren te begraven. Ravenna weigert dit consequent. Verschillende pogingen werden gedaan om het lichaam van Dante terug te krijgen in Florence. De meest succesvolle poging werd gedaan in 1513 toen Giovanni di Lorenzo de’ Medici als Leo X de pauselijke troon besteeg. Zou hij zijn macht in kunnen zetten om Dante terug te winnen voor Florence?

In oktober van het jaar 1519 vroeg de Accademia Medicea, onder wiens leden ook Michelangelo was, de paus om het lichaam terug te laten geven aan Florence. De paus was het hier roerend mee eens en zond een delegatie naar Ravenna om de botten mee terug te nemen naar Florence. Eenmaal in Ravenna aangekomen kregen de Florentijnen een bittere verrassing voor hun kiezen. De delegatie opende de tombe in de Basilica di San Francesco, waar Dante’s botten zouden liggen, maar deze bleek leeg te zijn.

Wat bleek? De Franciscaner broeders die het lichaam van Dante bewaakten hadden zijn overblijfselen verplaatst door een gat in de muur te maken tussen hun klooster en het graf van Dante. Ze borgen de botten vervolgens veilig op binnen de muren van hun klooster. De afgezanten uit Florence zouden niets vinden.

Een mausoleum voor Dante

In 1781 werd een mausoleum voor Dante’s resten voltooid, ontworpen door Camillo Morigia, en het lichaam van Dante werd hier naar overgebracht. Nadat Napoleon Bonaparte een paar decennia later de onderdrukking van de religieuze orden had bevolen, werd het gebeente van Dante nogmaals verborgen. Ditmaal onder een deuropening tussen de Basilica di San Francesco en de Braccioforte Kapel. Nadat de broeders gedwongen werden het gebouw te verlaten, leek de kist van Dante voor eeuwig vergeten te worden.

Bij toeval stuitte men op de kist toen men druk doende was met de renovatie van de Basilica di San Francesco, nota bene ter ere van de 600e geboortedag van Dante in mei 1865. Meteen na de vondst van de kist startte de stad met een onderzoek naar het stoffelijk overschot en wat bleek; een inscriptie binnen in de kist bevestigde dat dit het skelet van de dichter was.

Tijdens de viering van Dante’s 600e geboortejaar in 1865 werden de botten twee dagen tentoongesteld in een speciaal hiervoor gebouwde houten sarcofaag in de Braccioforte Kapel. Hierna kreeg Dante weer zijn rustplaats in het mausoleum van Morigia.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was men bang voor bombardementen en weer werden Dante’s botten voor de veiligheid verplaatst. De kist met de botten werd begraven in een naburige tuin en keerden in december 1945 terug naar het mausoleum.

Komt Dante ooit weer terug naar Florence?

Florence vergeet zijn dichter echter nooit en de stad zorgt ervoor dat niemand vergeet dat de dichter hier thuishoort. Nog ieder jaar, op Dante’s sterfdag, stuurt de stad Florence olie naar Ravenna, die gebruikt kan worden in de 17e eeuwse votieflamp in het mausoleum die Florence eeuwen geleden aan haar rivaliserende stad geschonken had.

In Florence wacht al in 1829 een prachtige, maar lege, tombe in de Basilica di Santa Croce op de dichter. Het werd in 1829 geplaatst op initiatief van Stefano Ricci. Een citaat uit het vierde canto van Dante’s Inferno is hier hopelijk van toepassing: “Hier is de hoge dichter die wij eerden. En die maar tijdelijk was heengegaan”.