Tacitus Het leven van Agricola vertaald door Vincent Hunink

Eigenlijk had dit boek ook “Het leven van mijn schoonvader” kunnen heten. Een eerbetoon van de Romeinse historicus. Agricola diende onder de wispelturige keizer Domizianus en kreeg niet de eerbewijzen die hij verdiende voor zijn overwonnen veldslagen in Brittanië. En dat is een leuke persoonlijke insteek, want we kennen allemaal wel het verhaal van iemand die onheus is bejegend en die we in eer zouden willen herstellen. Iemand die na jarenlang trouwe dienst wordt ontslagen, iemand wiens contract niet wordt verlengd vanwege een zwangerschap of iemand die al drie jaar het moet doen met een zelfde contract op oproepbasis.

Tacitus Het leven van Agricola

Dat is de toon.

Maar dan op zijn Romeins. Groots en meeslepend. We lezen:

“In zijn hoge begaafdheid en aspiraties zocht hij naar de schoonheid en glans van van hoge, verheven roem, meer gedreven dan bezonnen. Later werd dit streven getemperd door het verstand, dat komt met de jaren. En hij behield wat het allermoeilijkste is: gevoel voor maat”. (Hij) “leerde van ervaren mannen, nam de besten tot voorbeeld. Deed niets louter om te kunnen pochen, schrok nergens uit angst voor terug. Trad tegelijkertijd omzichtig en doelgericht op.” (p.24-25)

Maar niet alleen wordt er aandacht gegeven aan het karakter van Agricola. Hij streed tegen de volkeren van Brittanië, maar hun strijd wordt eervol en met begrip aangekaart. Het is een waardige tegenstander, en ook de Romeinen hebben hun tekortkomingen. Tacitus is er zich van bewust dat de bevelhebber van Brittanië wellicht wel eens gelijk zou kunnen hebben als deze vóór de strijd het volgende zegt tegen zijn troepen: “Roven, moorden en plunderen noemen zij met een leugen “heerschappij” en waar ze een woestenij aanrichten spreken ze van “vrede” (p.55)

Het opleggen van vrede, territoriumdrang, cultuuromslag… hoe je het ook wilt noemen, het is een probleem van alle tijden.

Ondanks een getalsmatig overwicht van de Britten wonnen de Romeinen door de behendigheid van de generaal en strateeg op het veld Agricola. De hitte van de strijd met haar grimmige taferelen wordt ons niet onthouden.

Vervolgens is er dus de poging tot eerherstel van Agricola. Bij thuiskomst in Rome kreeg deze niet de hem toebehorende ereprijzen en wist behendig uit het zicht te blijven van een wispelturige en slechte keizer. Of hem dat is gelukt? Tacitus kiest partij. De vader van zijn vrouw was een goed man en slachtoffer van een falende heerschappij.