De mooiste weetjes over het Pantheon

Het is één van de meest kenmerkende gebouwen van de stad Rome: het Pantheon. Keizer Augustus vond het belangrijk om zijn stad Rome te verfraaien. Dit weten we uit het werk van zijn aediel, zijn ambtenaar van publieke werken. Toen Augustus zijn macht had gevestigd en zijn tegenstanders had uitgeschakeld, kon hij zich met zijn naasten gaan wijden aan de decoratie van de stad. Het meest bekende werk wat tot stand is gekomen onder Agrippa, de schoonzoon van Augustus, is het Pantheon. Het werd overigens pas een eeuw later echt afgemaakt. In deze blog lees je over de mooiste weetjes over het Pantheon in Rome.

Welke tekst staat er op het Pantheon?

Het pantheon is één van de meest bekende gebouwen van Rome. Nog steeds staat er op het Pantheon te lezen: M.AGRIPPA.L.F.COS.TERTIVM.FECIT. Dit betekent: gemaakt door M. Agrippa, zoon van Lucius, consul voor de 3e keer. In het toenmalige gebouw liet Agrippa drie beelden plaatsen; één van de heilig verklaarde Caesar, één van de keizer en één van zichzelf. Ook stonden er beelden in van de goden die hoorden bij Augustus zijn familie. Het was dus een heidense tempel.

Hoe oud is het Pantheon?

Het Pantheon werd herbouwd in de 2e eeuw na Christus, in opdracht van keizer Hadrianus. Het oorspronkelijke Pantheon dat op deze plaats stond stamt uit 27 voor Christus en werd in 80 na Christus door brand verwoest. Van het Pantheon van Agrippa is dus niets meer over. De inscriptie op de architraaf is dus naar alle waarschijnlijkheid een eerbetoon aan Agrippa.

Hoe komt het Pantheon aan zijn naam?

Het woord Pantheon is opgebouwd uit de Griekse woorden pan (alles) en theos (goden). De benaming Pantheon is dus te herleiden is tot het Griekse woord voor “De som van de goden” of “De tempel van alle goden”.

In de oudheid moeten er kariatiden in plaats van de zuilen hebben gestaan die nu voor de ingang staan. Kariatiden zijn zuilen in de vorm van een mensfiguur. Dit gebouw werd echter door een brand verwoest in de jaren ’80 en is vervolgens gerenoveerd.

De bewerking van het gebouw in de tijd van keizer Hadrianus een eeuw later is waarschijnlijk toe te schrijven aan de architect en beeldhouwer Apollodorus van Damascus. Apollodorus was een Arabier die zowel Grieks als Latijn sprak. Hij heeft in ieder geval verschillende werken voor keizer Trajanus gemaakt en het zou kunnen dat hij zijn werk onder Hadrianus, diens opvolger, heeft voortgezet. De Romeinse historicus, Cassius Dio schrijft dat Apollodorus keizer Hadrianus beledigde door hem te zeggen dat hij niets begreep van architectuur. De keizer had kunstzinnige ambities en had ook meegewerkt aan een tempel voor Venus. Apollodorus vond echter dat de beelden in die tempel te groot waren voor de cellen of nissen waar ze in geparkeerd stonden. Hadrianus pakte de kritiek niet goed op en verbande de architect om hem vervolgens te vermoorden. Apollodorus moet dus vóór die tijd hebben meegewerkt aan de verbouwing van het pantheon.

Wist je dit? De koepel heeft een diameter van 43 meter. Het gat in de koepel, het oculus, telt bijna 9 meter.

Zuilen uit Egypte?

Wat het Pantheon betreft: het voorportaal van het Pantheon wordt ondersteund door zestien zuilen. De grijze en rode granieten zuilen bij de ingang komen uit Egypte. Het importeren van Egyptische zuilen of obelisken naar Rome moet in de oudheid een ingewikkelde klus zijn geweest, zo schreef ik al eerder.

Weetjes over de koepel van het Pantheon

Het lijkt alsof de koepel van het Pantheon wordt gedragen door de zuilen, maar de draagconstructie zit in de muren zelf. De koepel heeft een diameter van 43 meter en is bedekt met 5 rijen caissons. Het eindigt in een opening naar buiten, waardoor het daglicht naar binnen schijnt. De hoogte van het Pantheon is precies gelijk aan de diameter van de koepel.

Waarom regent het niet binnen in het Pantheon?

Als het regent, regent het dus naar binnen, en er zijn afvoerputjes in het gebouw voor de afvoer van het regenwater. De regen zul je bijna niet zien als je binnen staat door de bijzondere lichtval binnen in het gebouw dat door het oculus van de koepel naar binnen komt.

Hoe lang is het Pantheon al een kerk?

Op ooghoogte binnen in het Pantheon staan allerlei heiligen geplaatst in nissen. Het gebouw is namelijk gekerstend (christelijk gemaakt) in de 7e eeuw na Chr. Het was dus een van de eerste Romeinse gebouwen die de transformatie onderging van heidens naar christelijk. Dit is waarschijnlijk ook de reden waarom het gebouw zo goed bewaard is gebleven. In de Middeleeuwen heeft het gebouw ook kerkklokken gekend aan de buitenkant bovenop het pronaos, het voorgebouw. In nog later tijden is het gebouw ook gebruikt om er de tombes te plaatsen van belangrijke schilders en leden van de koninklijke familie. Italië was immers tussen 1861 en 1946 een koninkrijk.

Er worden nog steeds missen gehouden in het pantheon, maar vooral huwelijken gevierd. Wat een locatie voor een bezegeling van je liefde! In de wereld is het gebouw vaak geïmiteerd omdat het zo prachtig is. Vele malen in Italië, maar ook buiten de grenzen van Europa zul je gebouwen terugvinden die architectonisch te herleiden zijn tot het Pantheon.

Weetjes over het Pantheon

Nog een paar weetjes over het Pantheon:

• Het Fronton was ooit versierd met sculpturen. De gaten die je nu nog steeds ziet waren om de sculpturen te bevestigen.
• In de dikke muren van het Pantheon trappen verborgen. Tijdens de jaarlijkse pinkstermis in het Pantheon beklimt de Romeinse brandweer dat dak, om rode rozenblaadjes door de oculus naar binnen gooien, een verwijzing naar het neerdalen van de heilige geest over de apostelen.
• Op het pleintje voor het pantheon kun je heel goed dure koffie drinken. Maar dan betaal je ook voor het uitzicht!