Het mooiste UNESCO Werelderfgoed in Italië #1

Italië heeft maar liefst 51 vermeldingen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. In een aantal artikelen maken we komende tijd een reis langs al dit bijzondere Italiaanse Werelderfgoed! Van de Dolomieten tot de Eolische Eilanden en van de trulli in Alberobello tot de historische centra van Rome, Venetië en Florence. Reis je mee naar het mooiste UNESCO Werelderfgoed in Italië?

Isole Eolie (Eolische eilanden)

Langs de noordelijke kust van Sicilië liggen de Eolische eilanden. De eilandengroep bevat zeven grotere eilanden (Lipari, Vulcano, Salina, Stromboli, Filicudi, Alicudi en Panarea) en vijf kleinere (Basiluzzo, Dattilo, Lisca Nera, Bottaro en Lisca Bianca) in de omgeving van Panarea. Het bijzondere aan deze eilanden is de doorlopende vulkanische activiteit en invloed die dit heeft op het landschap. Hier zie je de opbouw en vernietiging van vulkanische eilanden.

Vooral het vulkaaneiland Stromboli is nog behoorlijk actief. Iedere 40 minuten is er een uitbarsting en voortdurend vinden kleine erupties plaats. Hiermee is de Stromboli de meest actieve vulkaan van Europa. De Eolische eilanden worden al sinds de 18e eeuw bestudeerd en hiermee blijft dit gebied al ruim 200 jaar de vulkanologische studies verrijken.

Arabisch-Normandisch Palermo en de kathedralen van Cefalú en Monreale

Nog maar recent opgenomen op de UNESCO Werelderfgoedlijst is Arabisch-Normandisch Palermo. Gelegen aan de noordkust van Sicilië omvat dit werelderfgoed een serie van negen religieuze en seculiere gebouwen uit de tijd van het Normandische koninkrijk van Sicilië (1130-1194). Twee paleizen, drie kerken, een kathedraal, een brug en de kathedralen van Cefalù en Monreale.

De gebouwen laten zien hoe de westerse, islamitische en Byzantijnse culturen op het eiland samensmolten. Ze zijn ook het bewijs dat op Sicilië mensen van verschillende afkomst en religie samenleefden: moslim, byzantijns, rooms-katholiek, joods, Lombardisch en Frans. Het gevolg was een unieke architectuur, voortkomend uit de Byzantijnse, de islamitische en westerse tradities.

Venetië en haar lagune

Gesticht in de 5e eeuw en gebouwd op 118 kleine eilanden lijkt Venetië te zweven op het water van de lagune, aldus UNESCO. In de 10e eeuw ontwikkelde de Noord-Italiaanse stad zich tot een belangrijke maritieme macht en later vertrok Marco Polo vanaf deze stad naar het Oosten. Dat de hele stad is opgenomen op de werelderfgoedlijst is niet verwonderlijk: heel Venetië is één groot architectonisch meesterwerk.

De invloed van Venetië op de ontwikkeling van de architectuur en monumentale kunst is aanzienlijk en het lagunelandschap met zijn onbeweegbare schoonheid inspireerde kunstenaars als Canaletto, Guardi en Turner. Zelfs het meest onopvallende gebouw in Venetië kan kunstwerken huisvesten van ’s werelds grootste kunstenaars zoals Giorgione, Titiaan, Tintoretto en Veronese. Sterker nog, Venetië heeft een van de hoogste concentraties van meesterwerken in de wereld! De stad is in structuur nog bijna net zo als in de Middeleeuwen en de Renaissance.

Hiernaast is Venetië een voorbeeld van een stedelijke omgeving die zich heeft aangepast aan de specifieke eisen van haar natuurlijke omgeving: de lagune. Dit brengt natuurlijk ook risico’s met zich mee. Venetië wordt niet alleen overstroomd door het toerisme, maar ook door het hoge water dat dankzij cruiseschepen met hoge golven tegen de kades beukt. Om de lagune met zijn rijstvelden en vissersdorpjes, en de historische stad met zijn paleizen en kerken, te behouden en te beschermen, moet er gekozen worden voor duurzaam toerisme en moet de stad beschermd worden tegen overstromingen.

Archeologisch gebied van Agrigento

Opgericht als een Griekse kolonie in de 6e eeuw voor Christus, werd Agrigento een van de meest vooraanstaande steden van de oude mediterrane wereld. Van de prachtige Dorische tempels die de oude stad domineerden, is een groot deel nog intact onder de velden en boomgaarden die je er vandaag de dag ziet. Een deel van de oude stad is opgegraven en laat ons wegdromen bij de latere Hellenistische en Romeinse stad. Het archeologische gebied van Agrigento, de Vallei van de Tempels, ligt aan de zuidkust van Sicilië. Hier zie je de oude polis, necropolis, delen van de woonwijk van het Hellenistische en Romeinse Agrigento, maar ook een complex netwerk van ondergrondse aquaducten. En dan te bedenken dat er nog zo veel nog steeds niet opgegraven archeologische structuren zijn. De tempels in het gebied tonen ons de Griekse architectuur en worden beschouwd als een van de meest bijzondere voorstellingen van Dorische architectuur in de wereld. De rij Dorische zuilen van Agrigento is zelfs een van de meest opmerkelijke monumenten van de Griekse kunst en cultuur.

Ferrara, stad van de Renaissance en de Po delta

Ontstaan rond een doorwaadbare plaats van de rivier de Po groeide Ferrara uit tot een intellectueel en artistiek centrum. In deze stad ontmoetten de sleutelfiguren van de Italiaanse Renaissance elkaar in de 15e en 16e eeuw. Piero della Francesca, Jacopo Bellini en Andrea Mantegna decoreerden de paleizen van het Huis van Este. Vanaf 1492 bouwde Biagio Rossetti de nieuwe stadswijken volgens een harmonieus stedelijk netwerk en de nieuwe principes van perspectief, waardoor het humanistische concept van de ‘ideale stad’ hier tot leven kwam.

Ferrara ligt in de regio Emilia Romagna en wordt omgeven door de uitgestrekte Po Delta. In de loop der eeuwen werden grote delen van moerasgebied ontgonnen, nieuwe waterwegen aangelegd en veranderde het Deltalandschap als onderdeel van het algemene stedenbouwkundige plan. Door de Este familie werd een netwerk aan adellijke woningen gecreëerd, bekend als de delizie estensi, bedoeld om het imago van het hof te weerspiegelen buiten de stedelijke grenzen. De geschiedenis van de Renaissance stad Ferrara is nauw verbonden aan de familie Este. Onder hun heerschappij kon de stad wedijveren met Florence en Venetië als internationaal bekende hoofdstad met groot belang voor de kunsten, economie, ideologie en religie.

Trulli van Alberobello

De Trulli zijn kleine kalkstenen woningen die je vindt in de meest zuidelijke regio van Italië: Apulia of Puglia. Het zijn opmerkelijke bouwwerken, gecreëerd met een prehistorische bouwtechniek die nog steeds wordt toegepast in deze regio. De trulli worden gemaakt van ruw bewerkte kalkstenen keien, die een voor een worden verzameld in naburige velden. Maar de trulli staan vooral bekend om hun gewelfde of kegelvormige daken van steen. Met name in Alberobello zijn nog talloze trulli te vinden, maar ook in nabijgelegen dorpjes als Locorotondo zie je deze inheemse architectuur terug. Uniek, omdat de gebouwen nog steeds bewoond worden! Volgens UNESCO zijn de trulli van uitzonderlijke universele waarde en een uitzonderlijk overblijfsel van prehistorische bouwtechnieken. De Trulli van Alberobello mogen we dan ook met trots benoemen op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Kathedraal, Torre Civica en Piazza Grande, Modena

In de Povallei is de prachtige 12e-eeuwse kathedraal van Modena volgens UNESCO een goed voorbeeld van vroegromaanse kunst. Samen met de Torre Civica en het Piazza Grande staat de kathedraal op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De kathedraal- het werk van Lanfranco en Wiligelmo – en het plein en de hoge toren getuigen van het geloof van de bouwers en de macht van de Canossa dynastie, die de opdracht tot de bouw gaf. Volgens UNESCO is het geheel een meesterwerk van menselijke genialiteit, een bijzondere samenwerking door Lanfranco en Wiligelmo, waarbij een nieuwe relatie tussen architectuur en beeldhouwkunst is bereikt. Het Modena complex is een bewijs van de culturele tradities uit de 12e eeuw én een van de beste voorbeelden van een architectonisch complex waar religieuze en burgerlijke waarden zijn gecombineerd in een middeleeuwse stad.

De Medici villa’s en tuinen in Toscane

Het werelderfgoed van de Medici villa’s en tuinen in Toscane omvat maar liefst twaalf villa´s en twee lusthoven, verspreid over het Toscaanse platteland in de buurt van Florence. Het zijn tastbare bewijzen van de invloed die de befaamde Medici familie via haar kunstpatronaat had op de moderne Europese cultuur. Deze villa´s werden gebouwd tussen de 15e en 17e eeuw. De villa’s zijn perfect in harmonie met de natuur en de landelijke omgeving, en hier was het mogelijk om zo veel mogelijk vrije tijd te besteden aan kunst en kennis. Bijzonder, want de Medici residenties zijn zo verschillend van zowel de boerderijen van rijke Florentijnen als de statige adellijke kastelen. Ze werden een referentiekader voor vorstelijke residenties in heel Italië en Europa.

Villa d’Este, Tivoli

De Villa d’Este in Tivoli, op korte afstand van Rome, bestaat uit het paleis en prachtige tuinen. Samen vormen deze een ongelijke vierhoek van zo’n 4,5 hectare. De villa is een van de meest opmerkelijke voorbeelden van de bloei van de Renaissance cultuur en is – wanneer je bijvoorbeeld een stedentrip naar Rome maakt- een bezoek meer dan waard. De architecturale componenten in de tuin, zoals de fonteinen en de sierbekkens, maken het tot een uniek voorbeeld van een Italiaanse 16de-eeuwse tuin. De tuinen van de Villa d’Este behoren tot de oudste en mooiste van de giardini delle meraviglie en hadden een grote invloed op de ontwikkeling van tuinontwerpen in heel Europa.

Historisch centrum van Pienza

Pienza ligt op 53 km ten zuid-oosten van Siena, op de top van een heuvel met uitzicht op de Val d’Orcia.  Nadat paus Pius II in 1459 besloot om het uiterlijk van zijn geboorteplaats te transformeren werden in deze Toscaanse stad voor het eerst de Renaissance concepten voor stedenbouw in praktijk gebracht. De paus koos hiervoor architect Bernardo Rossellino uit, die werkte vanuit de principes van Leon Battista Alberti, auteur van de eerste architectonische verhandeling van de Renaissance.. In het Piazza Pio II, en met name de gebouwen eromheen, werd de nieuwe visie van stedelijke ruimte gerealiseerd. Het beginsel van de “ideale stad”.

Binnenkort lees je deel 2 van de UNESCO Werelderfgoed in Italië! Welk Italiaans UNESCO Werelderfgoed bezocht jij al eens?