Het wordt als een van de meesterwerken van de renaissance beschouwd: de Pazzi-kapel in Florence, in de kloostertuin van de Basilica Santa Croce. Rond 1429 gaf Andrea Pazzi opdracht aan Filippo Brunelleschi om een familiekapel voor het Santa Croce klooster te ontwerpen. In de sobere kapel valt je oog al snel op emaille geglazuurde medaillons van terracotta gemaakt door de bekende della Robbia familie. Op de muren zijn de 12 apostelen afgebeeld en in de pendentieven de 4 evangelisten.
De Pazzi-kapel in Florence, in de kloostertuin van de Basilica Santa Croce
Brunelleschi ontwierp een kapel in centraalbouw, in die tijd het toppunt van schoonheid en evenwichtigheid. De Pazzi-kapel is opgebouwd uit eenvoudige geometrische vormen en dat resulteert in een sobere maar sublieme eenvoud. Het plafond is symbolisch; de aarde werd in de renaissance gesymboliseerd door het vierkant en de perfectie van de hemel door een cirkel. Dat betekent dat de ronde koepel boven de vierkante ruimte een verbeelding is van de hemel boven de aarde. Door het kleine raam in het midden van de koepel schijnt Gods licht de kapel in. De twaalf ronde ramen (oculi) aan de onderzijde van de koepel symboliseren de twaalf apostelen. Zoals zij het licht in de wereld brachten door te prediken, zo brengen zij nu ook licht in de kapel.
De Pazzi Kapel werd ontworpen door Brunelleschi. Het ontwerp van de gevel is slechts gedeeltelijk gebaseerd op zijn ontwerp.
De binnenzijde van de kapel heeft wit gepleisterde wanden. Hiertegen heeft Brunelleschi accenten aangebracht in grijze zandsteen: pilasters, omlijstingen, friezen en bogen. Tegen het wit en grijs vallen de geglazuurde terracotta medaillons direct op. Prachtige polychrome (meerkleurige) reliëfs gemaakt door Luca della Robbia. Op de muren zijn de 12 apostelen afgebeeld en in de pendentieven de 4 evangelisten Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes.
Marcus wordt vergezeld door een gevleugelde leeuw, symbool voor de opstanding van Christus.
De Tondo met de Evangelist Marcus in de Pazzi Kapel, Santa Croce, Florence
De geneesheer Lucas zou Maria hebben geschilderd en is hierdoor de patroonheilige van de schilders geworden. Hij wordt afgebeeld met een gevleugelde os, die verwijst naar de opoffering van Christus. Marcus wordt daarentegen vergezeld door een gevleugelde leeuw, symbool voor de opstanding van Christus. Na zijn dood werd zijn lichaam naar Venetië gebracht en op het Piazza San Marco staat dan ook een standbeeld van de gevleugelde leeuw. Johannes wordt vergezeld door de adelaar, de vogel die het dichtst bij de hemel kan komen, en Mattheüs ten slotte wordt afgebeeld met een gevleugelde man of engel. Wanneer je in de Santa Croce in Florence de Pazzikapel bezoekt, zie je in de vier hoeken van het koepelplafond van de kapel misschien wel de mooiste weergave van de evangelisten.
Pazzi Kapel, Santa Croce, Florence. Detail van de koepel van de Portico. Luca della Robbia
De kapel voldoet in zijn perfectie aan de definitie die Alberti aan Vitrivius ontleende: “harmonie en overeenstemming van alle delen, op dusdanige wijze bereikt dat men niets kan toevoegen of wegnemen zonder dat dit een verandering ten slechte betekent”.
Tip: Kijk in de Pazzi Kapel ook eens omhoog wanneer je onder de kleine koepel van de portiek staat, in de Pazzi Kapel. Hier zie je hoe de koepel gedecoreerd is met rozetten in concentrische tondi, rondom het wapenschild van de Pazzi.
