In een wervelwind van zingende en musicerende engelen wordt de Heilige Maagd Maria triomfantelijk naar de hemel gedragen. Ze heeft de armen gespreid in extase en haar blik naar de hemel gericht. Om haar heen is het een wirwar van dramatische wervelende figuren, opgezet in rood en zwart krijt, die zich in een spiraal van wolken oprichten naar de hemel. De wonderbaarlijke tekening weet een enorme beweging en emotie op te roepen. Via de prachtig uitgewerkte Maria tot de engelen in de verte, enkel in snelle schetslijnen opgezet, wordt het oog van de kijker over de tekening begeleid.
Tekening in situ
Deze Tenhemelopneming van Maria is een kunstenaarskopie die Federico Zuccari (1540/1544-1609) maakte naar het fresco van Antonio Allegri da Correggio in de koepel van de kathedraal te Parma. Het expressieve karakter en de gelijkenis met het voorbeeld doen vermoeden dat de tekening in situ, ter plaatse, ontstond.
Disegno & Couleur
Vaak weet een tekening in zijn puurheid en ‘onafheid’ een grotere kracht te genereren dan een gepoetst, gedetailleerd fresco of schilderij. Je kijkt je ogen dan ook uit bij de tentoonstelling ‘Disegno & Couleur’ in het Bonnefantenmuseum Maastricht. 75 Italiaanse en Franse tekeningen worden getoond, die in het bezit zijn van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, en samen vertellen ze het verhaal van de tekenkunst.
In 1563 werd in Florence door de kunstenaar en schrijver Giorgio Vasari (bekend van zijn biografieën van grote kunstenaars) de eerste kunstacademie opgericht, de Accademia del Disegno. De tekenkunst werd hier beschouwd als het fundament van de verschillende kunsten. Het realiseren van een fresco of schilderij werd immers gezien als een ambacht, dat best deels overgelaten kon worden aan een assistent. Een tekening daarentegen toont het creatieve en intellectuele talent van de kunstenaar en zijn vermogen om een artistieke schepping te creëren. Het begrip disegno betekent dus zowel de tekening op zich, als het artistieke proces dat er aan vooraf gaat.
In tegenstelling tot Florence, waar de nadruk lag op de lijnen, waren in Venetië de coloristische effecten, colore, dominant om een schilderachtig effect en levensechtheid te bereiken. De begrippen disegno en colore (of couleur in het Frans) waren ook belangrijk in Frankrijk, waar de Italiaanse kunstscène als voorbeeld werd genomen en de eigen trois crayons-techniek werd ontwikkeld. Hierbij werd een combinatie van rood, zwart en wit krijt gebruikt.
Tentoonstelling vol tekeningen
De tentoonstelling toont een grote verscheidenheid aan tekeningen, de ontwikkelingen in Italië en Frankrijk, maar ook de regionale verschillen van kunstenaars die in verschillende scholen werkzaam waren. Zo zien we de Bolognese quadratura (schijnarchitectuur in illusionistisch perspectief getekend) of de Federkunststücke (pentekeningen die een gravure imiteren). We zien tekeningen van Vlaamse en Hollandse Italianisanten als Denys Calvaert alias ‘il Fiammingo’ en Jan van der Straet, alias‘Giovanni Stradano’, Italiaanse meesters als Giovanni Domenico Tiepolo en Gian Lorenzo Bernini en jonge Franse kunstenaars die aan de Académie de France te Rome de meesterwerken uit de oudheid en de renaissance ontdekten.
Een tekening is nooit zomaar een tekening. Zo kan onderscheid gemaakt worden tussen primi pensieri, ‘eerste gedachten’ of snelle, ruwe ideeënkrabbels ter voorbereiding van een compositie, voorbereidende studies zoals ‘studies naar het leven’ die ontstonden vooraleer een modello werd gemaakt, een complexe en precieze tekening van de totale compositie, die aan de opdrachtgever voorgelegd kon worden. Enkele tekeningen zijn te herleiden naar decoratieprojecten die vandaag de dag nog steeds te bewonderen zijn, bijvoorbeeld in het Palazzo Vecchio in Florence of in de zalen van het Vaticaan. De tentoonstelling laat zien hoe de functie van de tekening door de jaren heen veranderde en uiteindelijk een op zich zelf staande beeldende kunstuiting werd.
Nooit kom je dichter bij een kunstenaar dan door het zien van een tekening, en deze tentoonstelling laat je in het creatieve brein kruipen van de meesters én de onbekendere kunstenaars uit de Italiaanse en Franse renaissance.
Disegno & Couleur
De tentoonstelling ‘Disegno & Couleur’ was van 27 november 2012 tot 17 februari 2013 te zien in het Bonnefantenmuseum Maastricht en toonde een selectie meesterwerken van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België. De Franse en Italiaanse tekeningen, uit de 16de tot de 18de eeuw, zijn soms nooit eerder tentoongesteld. Italië- en kunstliefhebber Aniek Rooderkerken werkte mee aan de tentoonstelling.
Geef een reactie