Mythen in marmer gevangen: Gianlorenzo Bernini

In de vorige blog introduceerde ik Kardinaal Scipione Borghese. Deze kardinaal zocht altijd naar jong talent om aan de paus te introduceren. Ook de talenten van de jonge Gianlorenzo Bernini bleven hem niet onopgemerkt. Door de patronage van deze kardinaal, de vele opdrachten voor beeldhouwwerken die deze hem gaf, kreeg de carrière van Bernini vorm. De kardinaal bleek een goed oog voor kunst te hebben, want Bernini’s sculpturale en architecturale projecten domineerden de zeventiende-eeuwse Romeinse kunstwereld en speelden een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de dramatische stijl van de Barok.

Gianlorenzo Bernini

Gianlorenzo Bernini is geboren in Napels in 1598. Hij verhuisde in 1605 met zijn familie naar Rome, waar hij tot aan zijn dood in 1680 zou blijven. Zijn vader was de begenadigde beeldhouwer Pietro Bernini. Dankzij hem kon Gianlorenzo in contact komen met kunstenaars zoals Annibale Carracci, die hem geholpen hebben bij zijn verdere opleiding. Gianlorenzo had met name interesse in het bestuderen van antieke beeldhouwwerken en hij zou iedere dag naar het Vaticaan zijn gegaan, waar hij voornamelijk aangetrokken was tot de Apollo Belvedere en de Laocoön groep.

Op ongeveer zestienjarige leeftijd voltooide Bernini zijn eerste opdracht voor de familie Borghese, De geit Amalthea met de jonge Zeus en een Sater, en kort daarna een buste van paus Paulus V. Uit deze werken moet het meesterschap van Bernini hebben gesproken, want al op negentienjarige leeftijd ontving Bernini van Scipione Borghese de omvangrijke opdracht tot het maken van vier levensgrote beeldengroepen. De eerste opdracht was die voor de Aeneas, Anchises en Ascanius in 1618. Na de dood van Paulus V bleef Bernini in gunst bij de volgende paus Gregorius XV en Scipione gaf Bernini opdracht voor de Pluto en Proserpina, de Apollo en Daphne en de David.

Belangrijkste beeldhouwer in Italië

Deze reeks marmeren beelden vestigde Bernini’s faam als belangrijkste beeldhouwer in Italië. Hij kreeg tal van belangrijke opdrachten. Onder paus Urbanus VIII ontwierp Bernini het baldacchino over het pauselijk altaar in de Sint Pieter in het Vaticaan. In deze periode overleed Carlo Maderno, de architect van de Sint Pieter, en de paus stelde Bernini aan als zijn opvolger. Van 1628 tot 1647 werkte hij aan het grafmonument voor paus Urbanus VIII. Zijn laatste werk voor de Sint Pieter was het ontwerp voor het indrukwekkende piazza.

Eén van Bernini’s meesterwerken is de Coronakapel in de Santa Maria della Vittoria met daarin het mystieke beeld van de Extase van Sint Theresia, maar iedereen kent natuurlijk ook de Fontana del Tritone, de Fontana dei Quattro Fiumi. Of de Sant’Andrea al Quirinale, de kerk van het Jezuïetenseminarie die als één der hoogtepunten van de Barok wordt gezien. Wat weinigen weten is dat Bernini ook werkzaam was als kunstschilder, hoewel deze werken nooit de grote bekendheid hebben gekregen van zijn architecturale en sculpturale werken van zijn hand.

Bernini overleed op 28 november 1680 in Rome en is begraven in de Basiliek van Santa Maria Maggiore.