De kogels van de’ Medici

Denk je aan Florence, dan denk je al snel aan de’ Medici, of dei Medici, de meest machtige en invloedrijke familie van de stad. In feite hebben zij zo veel betekend voor de stad, dat mede dankzij deze familie Florence nu wordt beschouwd als bakermat van de Renaissance, van de kunst en cultuur. Hun rijkdom hebben de’ Medici vergaard als bankiers en hiermee wisten zij ook grote politieke macht te verwerven, zo telde de familie maar liefst drie pausen en vijftig kardinalen.

Ook op het gebied van kunst en cultuur speelden zij een toonaangevende rol; de kunstverzameling van de familie groeide uit tot het museum de Uffizi, Brunelleschi en Donatello werden aangesteld voor het ontwerpen van de Duomo, Michelangelo begon zijn carrière als beeldhouwer in de tuinen van de’ Medici en de familie gaf opdrachten aan kunstenaars als Botticelli en dichters als Boccaccio. Geschiedenisboeken zijn er vol geschreven over de familie en het familiewapen van de’ Medici kom je overal tegen in Florence. Maar wat betekenen die bollen op het familiewapen nu eigenlijk?

De kogels van de’ Medici

De’ Medici zijn oorspronkelijk afkomstig uit Mugello, een dal in de buurt van Florence. Een oude legende vertelt dat Karel de Grote bij zijn terugkeer uit Rome in het jaar 800 door dit dal reed, toen hij plotseling werd aangevallen door barbaren. Een man schoot hem te hulp en verdedigde de keizer heldhaftig met zijn schild. De keizer gaf hem hierop het recht om de ronde butsen die het schild had opgelopen in het gevecht, voortaan als wapen te voeren. In de heraldiek worden deze ronde vormen palle genoemd, ofwel kogels.

Maar nee, volgens een andere legende is dit helemaal onjuist! Deze legende vertelt ons over Averardo de’ Medici, die vocht in het leger van Karel de Grote, de Lombarden uit Toscane verdreef en Mugello van een reus bevrijdde. De sporen die de ijzeren knots van de reus achterliet op het schild van Averardo worden gesymboliseerd in de palle op het familiewapen.

En om de oorsprong van het wapen nog onduidelijker te maken kunnen de bollen op het wapenschild ook op het wapen terecht gekomen zijn door de lange bankierstraditie van de familie. Het wapen van het stadsgilde van de bankiers vertoonde namelijk gouden Byzantijnse munten tegen een rode achtergrond, en de kans bestaat dat de’ Medici simpelweg dit wapen overnamen en de kleuren omruilden.

Een laatste theorie is dat de bollen verwijzen naar de naam van de familie; Medici is afgeleid van het Latijnse woord ‘medicus’, arts. De bollen zouden geneeskundige pillen voorstellen, hoewel niemand in de familie ooit het beroep van arts of apotheker uitoefende. Wel waren de patroonheiligen van de familie Cosmas en Damianus, toevallig ook de beschermheiligen van de artsen!

Duizend-en-één meningen dus over de betekenis van de bollen of kogels op het wapen. Maar het aantal bollen, daar kunnen we wel met zekerheid iets over vertellen. Oorspronkelijk bevatte het wapen tegen een gouden achtergrond elf rode bollen of kogels, later werd dit teruggebracht tot negen, vervolgens zeven. Lorenzo il Magnifico bracht het aantal terug tot vijf. Met toestemming van de Franse koning Lodewijk XI werden in 1465 op een zesde bol drie gouden lelies uit het wapen van de Bourbons toegevoegd en werd de bol blauw gekleurd.

Nous, Louis, par la Grâce de Dieu, Roi de France, accordons par le présent acte à Pierre de Médicis et à ses héritiers et à ses successeurs nés et à naître de légitime mariage qu’il puisse, à présent, dans l’avenir et pour toujours avoir et porter sur leur blason trois fleurs de lys.» Louis, Roi de France, 1465