De mooiste portretten van de Renaissance: Filippo Lippi
“En als frater Filippo al uitzonderlijk was in alles wat hij schilderde, dan overtrof hij zichzelf toch wel in die kleine schilderijtjes, want die schilderde hij zo gracieus en mooi, niemand kan dat beter – Giorgio Vasari.” Vasari heeft alleen maar lovende woorden over Filippo Lippi. Vooral over zijn gracieuze portretten, zoals ook deze, het oudste bewaard gebleven dubbelportret in de Italiaanse kunst dat een pasgetrouwd stel verbeeldt.
De weelderig geklede vrouw lijkt ons trots de fijne textiel en dure juwelen die ze draagt, te willen tonen, terwijl haar man in het venster naar haar toe leunt. Onder zijn handen is een deel van een wapenschild te zien, waarschijnlijk dat van de Scolari familie uit Florence. Dat zou betekenen dat wij hier kijken naar Ranieri Scolari en Angiola di Bernardo Sapiti, die in 1436 met elkaar trouwden.
Een trouwportret door Filippo Lippi
De kleding die Angiola draagt, past bij een pasgetrouwde bruid in het Italië van de Renaissance. De rode overjurk is gevoerd met bont, de mouwen van haar donkere onderjurk zijn met gouddraad geborduurd. Parels sieren haar Sella alla fiamminga, het rijk versierde hoofddeksel dat ontworpen werd om het hoge voorhoofd te benadrukken, in de Renaissance een teken van elegantie en schoonheid. De juwelen zouden zo uit haar huwelijksschat kunnen komen en wie goed kijkt, ziet dat op de mouw van Angiola’s jurk met parels het woord ‘lealtà’ is gespeld, ofwel loyaliteit.
Filippo Lippi (Prato 1406 – Spoleto 1469), Portret van een vrouw en een man, tempera op paneel, The Metropolitan Museum of Art New York
detail – Filippo Lippi, portret van een vrouw en een man, Metropolitan Museum of Art New York
Wellicht is het een trouwportret, gemaakt ter ere van het huwelijk van de twee geliefden. Het portret herinnert zo aan de huwelijkse trouw en loyaliteit. Het werk werd enkele jaren na het huwelijk van Ranieri en Angiola voltooid, en de vrouw houdt haar handen voor haar buik, alsof ze zwanger is van hun eerste kind. Ware het niet dat de twee elkaar niet aankijken. De man lijkt buitengesloten uit het interieur waarin de vrouw zich bevindt en hoewel hij haar aankijkt, lijkt de vrouw langs hem heen te kijken. Ondanks de loyaliteit die op haar mouw gespeld is, lijkt zij in gedachten heel ergens anders te zijn dan bij haar man.
Lees meer over de mooiste portretten van de Renaissance:
– Filippo Lippi
– Een tragisch portret: Lorenzo en Giovanna
– De dame met de hermelijn
– La Fornarina: een maîtresse afgebeeld als Madonna
– Bia de’ Medici
